ΣΤΑΘΜΟΙ ΜΝΗΜΗΣ ΣΟΥΛΙΟΥ.
1.Το σκηνικό της εποχής.
Πέρασαν 200 χρόνια από τα ολοκαυτώματα που έγιναν στο Κούγκι,στο Ζάλλογγο, στη Ρηνιάσα και στη Μονή Σέλτσου. Την ίδια περίοδο έγιναν και άλλα μικρότερα ,από τα οποία,τα περισσότερα στα χωριά της Λάκκας, όπως στου Γεωργάνου, στη Λίπα κ.λ.π.Ήταν μεγάλες θυσίες Εθνομαρτύρων που ήσαν πρωτοφανείς σε ένταση και αγριότητα.Βασικά όργανα των Τούρκων, ήταν οι εξισλαμισμένοι Αρβανίτες, που έμειναν στην ιστορία,,στα μοιρολόγια και στα ηρωϊκά τραγούδια, ως Τουρκαλβανοί.
Ο Ελληνισμός και η Ορθοδοξία περνούσαν τις πιο δύσκολες περιόδους της μακρόχρονης σκλαβιάς.Η αποχώρηση των Σουλιωτών,από τους βράχους του Σουλίου γιορτάστηκε με μεγάλες εκδηλώσεις στην έδρα του Σουλτάνου,την Πόλη και στα Γιάννινα, την έδρα του Αλή- Πασιά,ο οποίος τιμήθηκε με νέα αξιώματα.
Ταυτόχρονα και στην Ευρώπη αναδεικνύονται περισσότερο αυταρχικές δυνάμεις, για να καταλήξουν στην Ιερή Συμμαχία.
Η δολιότητα του Αλή Πασιά συνεχίζεται κατά της Πάργας και κατά των Σουλιωτών.
Στο τρίγωνο Σούλι- Πρέβεζα- Πάργα, στηρίζονταν τα σχέδια του Ρήγα Φεραίου που έσπευδε προς συνάντηση του Μέγα Ναπολέοντα. Υπήρχε ελεύθερη Ρωμαίικη γωνιά μη ελεγχόμενη από τους Τούρκους, με παραλία για απόβαση και ενδοχώρα με ισχυρή κάλυψη από τους Σουλιώτες.Αυτό ήταν το σχέδιο της « Πρώτης Εταιρείας» του Ρήγα Φεραίου. ( Απομνημον.Χρ. Περραιβού σελ.13. 1836, καιCONTE PIETRO CAMBA,Ο ΛΟΡΔΟΣ ΒΥΡΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ , σημ.11, σελ. 152).
Στην Κέρκυρα ο Περραιβός δικάζεται με την υποψία, ότι είναι ο Συγγραφέας της Ιστορίας του Σουλίου.Απογοητευμένος από το πρώτο του ταξίδι στην Ελλάδα το 1809, ο Λόρδος Βύρων , και επιστρέφοντας στη Αγγλία ,έγραψε μετά το 1811, έδωσε σε ευρεία δημοσιότητα μέρος από το ποιητικών του έργο , τα δύο πρώτα άσματα από το Child Harold που δημιούργησαν καταπληκτική εντύπωση, ήταν όμως απογοητευτικά για την κατάντια των Ελλήνων. Στη συνέχεια με το έργο ο « Γκιαούρ» εκφράζεται με τα χειρότερα λόγια για τους Γραικούς. Με ίδια λόγια και στο «Δον Ζουάν»
Από κειούς τους τρακόσιους
΄χάρισέ μας μον τρεις
να,εδώ,κοίταξέ μας
τις στήνουμε ευθύς.
Η πνευματική Ευρώπη που ζούσε την ελπίδα στροφής στην κλασσική Ελλάδα, πάγωσε από τα δημοσιεύματα του Βύρωνα.
2 1.Ελπίδα και ανεξήγητη λήθη, για το δρόμο που έδειξαν οι Σουλιώτες.
Και όμως οι θυσίες και τα ολοκαυτώματα των Σουλιωτών πλανώνται παντού ως Ελπίδα, μετά το 1804 . ΄Όπως και τα κατορθώματά τους για τριακόσια περίπου χρόνια.
Αντίθετα το κλίμα της Εξουσίας και στη Οθωμανική αυτοκρατορία και στην Ευρώπη, ήταν εξαιρετικά δυσμενές παντού με τάση να γίνεται περισσότερο σκληρό και αυταρχικό ,μετάτην18 Ιουνίου 1815 ( μάχη του Βατερλώ).
Τους Σουλιώτες θυμήθηκε και ανακάλυψε ως Σπίθα πρώτα και μετά ως Λάμψη ο απογοητευμένος Λόρδος Βύρων με το τρίτο άσμα του Child Harold, για να γίνει ο εμπνευσμένος πρόδρομος και εισηγητής του επικού αγώνα των Ελλήνων.

Γιομίστε με σαμιώτικο γιομίστε
Εκεί στην Πάργα,εκεί στο Σούλι πέρα
Αφήκε η Δωρική σας η μητέρα
Το λείψανο φυλής άξιας με κείνη.
Κι ακόμα ίσως η γη ετούτη δίνει
Βλαστάρι που στις φλέβες του τιμάει
Το αίμα Ηρακλειδών,καθώς κυλάει.

Γνώριζε καλά οΛόρδος Βύρων τις διαθέσεις των Δυτικών και του τότε κατεστημένου για τα βάσανα των ΟρθοδόξωνΕλλήνων και το διτυπώνει αυτό στη συνέχεια:
Μη θαρρείς,πως ο Φράγκος/ --λευτεριά σου κρατάει /--ο λαμπρός βασιλιάς του,/--αγοράζει,πουλάει.
Στα εγχώρια τα ξίφη/--και στον ντόπιο στρατό μας/--η ελπίδα ακουμπάει.
Μα των Τούρκων τα στίφη/--κι οι πανούργοι Λατίνοι /--θα την σπάσουν κι εκείνη/--την δικιά σου ασπίδα/--όσο αν είναι πλατιά.
Οι Σουλίώτες μέχρι το 1803 είχαν δημιουργήσει σχέσεις με τους Μεγάλους εκείνης της εποχής, και με τον ΜέγαΝαπολέοντα,και με την Αικατερίνη της Ρωσσίας και με την Αγγλία ελπίζοντας στην αποτελεσματική τους βοήθεια,που δεν την πήραν ποτέ. Διαπιστωμένη θέση που επιβεβαιώνεται και από τον Βύρωνα και από τον Διονύσιο Σολωμό στον Εθνικό Ύμνο.
Υπάρχει , όπως είπαμε σύνδεση των Σουλιωτών με την « Πρώτη Εταιρεία» του Ρήγα Φεραίου, όπου μετείχαν και Ηπειρώτες.
Συνεχίζεται αυτή η διασύνδεση με τον Χριστόφορο Περραιβό και στους Σουλιώτες, οπωσδήποτε, στηρίζονταν οι ΗπειρώτεςΠρωτεργάτες της Φιλικής Εταιρίας.
Πρίν από την Ελληνική Επανάσταση έγιναν πολλές διεργασίες διαμόρφωσης πεποίθησης για την τύχη του Ελληνισμού και από τα πράγματα φαίνεται καθαρά ότι οι Σουλιώτες μαζί με τους άλλους Ηπειρώτες ήταν στο Επίκεντρο.
Η περίφημη ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑ του ανώνυμου Έλληνος , Ιταλία.1806, θεωρήθηκε μανιφέστο των δυνάμεων που προετοίμαζαν την Ελληνική Επανάσταση και από την αρχή με πολλές αναφορές προβάλει ως παράδειγμα και πρότυπο τους Σουλιώτες.
Από το Παρίσι ο Αδαμάντιος Κοραής στις 22 Απριλίου 1803 σε ευχετήριο πασχαλινή επιστολή,υπογράφεται ως « μέγας επαινέτης και επιθυμητής της δόξης των Σουλιωτών. Ο Ζαγορίσιος Χριστόδουλος Κλονάρης εφοδιάζει τον Φωριέλ με 24 Δημοτικά τραγούδια από τα οποία τα περισσότερα αναφέρονται στον Σουλιώτικο κύκλο.
Αποσιωπάται όμως και η αρχή της πρώτης Επαναστατικής Προκηρύξεως της 24ης Φεβρουαρίου 1821, «…οι Σουλιώται και όλη η Ήπειρος οπλοφορούντες μας περιμένουν» του Αλέξανδρου Υψηλάντη, με τον τίτλο:ΜΑΧΟΥ ΥΠΕΡ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΔΟΣ
Αποσιωπάται το ξεσήκωμα και οι πολλές μάχες της Ηπείρου, από την 3Οή Νοεμβρίου 1820 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1822. με πρωταγωνιστές τους Σουλιώτες
2. Ελπίδα και ανεξήγητη λήθη για τον δρόμο που άνοιξαν οι Σουλιώτες
Μετά την απελεύθέρωση άρχισε να γράφεται η Ιστορία , με κριτήρια σκοπιμότητας και στην δεκαετία του 1830 είχαμε την έκρηξη του Χριστόφορου Περραιβού,του Θεσσαλού για την παραποίηση της ιστορίας από τους απόλεμους καιροσκόπους.Έγραψε ο ίδιος με λεπτομέρειες και ακρίβεια «Περί της Αρχής της Επαναστάσεως» ,τοποθετώντας αυτή στην ΄Ηπειρο επικαλούμενος δράση της Δεύτερης, της ΦιλικήςΕταιρείας έχοντας και επιστολές για τους Σουλιώτες του Αλέξανδρου Υψηλάντη.
Υπήρχε σοβαρό πρόβλημα για την έναρξη της Επαναστάσεως στην Πελοπόννησο από τον φόβο των Τουρκαλβανών, από το μακελιό και τις καταστροφές που είχαν κάνει το 1769 επί Ορλώφ και το 1790 επί Λάμπρου Κατσώνη.
Ο ίδιος αναχώρησε αμέσως για το Σούλι για να εμποδισθεί η εκσττρατεία των Τουρκαλβανών στην Πελοπόννησο πράγμα που έγινε και ιδιαίτερα με τις μάχες στο Σταυρό της ΄Αρτας. ( Απομνημ. Μακρυγιάννη, Κεφ.Β΄).
Αυτή την ΑΡΧΉ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΆΣΕΩΣ την τοποθετεί στην Περιφέρεια της Σουλιώτικης Συμπολιτείας και περιγράφει με ακρίβεια και πειστικότητα πάρα πολλές μάχες Στο Σούλι, στα Δερβίζιανα,στα Λέλοβα και τονΛούρο,στους Βαρυάδες και του Τόσκεση ,στη Μπογόρτα και στη Ρηνιάσα ,στη Σπλάντζακ.λ.π,. από την 30ή Νοεβρίου 1820 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1822.Και μετά οι Σουλιώτες πρωταγωνιστούν στην άλλη μαχόμενη Ελλάδα .συνεχίζοντας τις τεράστιες σε αίμα Θυσίες.
3.Ο Πολιτισμός της Θυσίας των Σουλιωτών Παιδαγωγεί.
Οι παρατηρήσεις του Περραιβού δεν έφεραν την αποκατάσταση της Ιστορικής θέσης των Ηπειρωτών… Η μικρή Ελλάδα εμπλέκεται στα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων με εσωτερικές προεκτάσεις και ντόπιους πράκτορες. Καλλιεργείται το βόλεμα με την προβολή την Ανάπτυξη και τον Ευδαιμονισμό και ως αντίδραση ξεπήδησε το 1844 μέσα στη Βουλή των Ελλήνων η Μεγάλη Ιδέα από τον Ηπειρώτη, από το Συράκο των Τζουμέρκων , Ιωάννη Κωλέττην.
Ευτυχώς υπήρχαν και πλούσιοι Ηπειρώτες εκείνα τα χρόνια,Ιδεολόγοι της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού. Με τα χρήματά τους και με τα Πνευματικά Ιδρύματα που οι ίδιοι ίδρυσαν, συνέχισαν την Ιδεολογία που είχαν κάνει τρό[πο ζωής και πράξη οι ατρόμητοι Σουλιώτες.
Από τους Παξούς την 18η Ιανουαρίου του 1823 σε επιστολή του προς τους Σουλιώτες ο Περραιβός τους υπενθυμίζει ότι « όταν ήμεθα εις το Σοούλι,εκαυχώμεθα ότι το σπαθί μας τότε θα το βάλωμεν εις την θήκην,όταν φθάσωμεν εις την Κωνσταντινούπολιν».
Αυτά τα δυό αντίθετα ρεύματα του Ιδεαλισμού και του Υλισμού από το 1850 και μετά, αποτυπώνονται στην τέχνη ,στη Λογοτεχνία και στην Ιστοριογραφία.
Αναφέρεται ως παράδειγμα η Πραγματεία ΣΕΛΙΔΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΟΥΛΙΟΥ, του Ι. Ράγκου η οποία ανακοινώθηκε πρίν από το 1880 στον Φιλολογικό Σύλλογο «ΒΥΡΩΝ»,εκδίδεται το 1880 και διατίθεται προς πώληση υπέρ ενισχύσεως του Εθνικού Στόλου.
Η Κεντρική Ιδέα της Πραγματείας είναι η Σύγκρουση του Ιδεαλισμού των Σουλιωτών με τον Υλισμόν, τον οποίο θεωρεί βαρειά κοινωνική και Εθνική ασθένεια ,που την παραμοιάζει με Ψωρίαση.
Αυτή την εποχή γράφονται πολλά ποιήματα, θεατρικά έργα, διηγήματα και ιστορίες για τα κατορθώματα των Σουλιωτών και μάλιστα υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ Δημοτικιστών ( π.χ Βαλαωρίτης,Σολωμός, Πολυλάς, Χρηστοβασίλης) και Καθαρευουσιάνων(Α.Κατακουζηνός,Ράγκος, Κάλβος).
4. Οι Εταιρείες και τα Κομιτάτα
Και όλα αυτά είναι αποτέλεσμα των Εθνικισμών στη Χερσόνησο του Αίμου που προέκυψαν ως υποκίνηση από τις τότε Μεγάλες Δυνάμεις και κατά παρέκκλιση από το όραμα του Ρήγα Φεραίου, της Φιλικής Εταιρείας και της Ελληνικής Επαναστάσεως.
Με κανένα τρόπο οι Μεγάλοι δεν θέλουν καμιά σύνδεση με το Βυζάντιο και από τότε άρχισε μια πολιτική Συρρίκνωσης του Ελληνισμού.Π.χ.στη Δύση προβάλλονται έντονα όσα έχει γράψει ο Καθολικός ιερέας της Σκόδρας Μ. Barletius,για τον Γεώργιο Καστριώτη, τον Σκερδέμπεη.
Δημιούργησαν Αλβανική Εθνική Συνείδηση γύρω από έναν Ήρωα,ο οποίος αγωνίστηκε ως Ηπειρώτης και Χριστιανός κατά του Μωάμεθ.
Και στην Ελλάδα δημιουργούνται ,ως άμυνα, αντίστοιχα ρεύματα και είναι χαρακτηριστικό ότι για τον Καστριώτη γράφτηκαν αρκετά και στην Ελλάδα και δικαίως,όπως και Θεατρικό έργο .
Η δύναμη της ξένης προπαγάνδας όμως, μας επέβαλε την Ιστορική Λεηλασία και την Λήθη ως αποτέλεσμα της μακρόχρονης Πολιτικής Συρρίκνωσης του Ελληνισμού. Τον χαρίσαμε τον Καστριώτη στους Αλβανούς. Τώρα το φαινόμενο επαναλαμβάνεται πιο προκλητικά και πιο έντονα με τους Σουλιώτες,από Ελληνικά ,δυστυχώς ,δήθεν επιστημονικά Κέντρα.
Από αυτά τα αλληλοσυγκρουόμενα ιδεολογικά ρεύματα και για προστασία της Εθνικής μας ταυτότητας δημιουργούνται και στην Ελλάδα από διακεκριμένους Επιστήμονες και Διανοούμενους, Εταιρείες Οριοθέτησης των Εννοιών Ελληνισμός και Ορθοδοξία .
Τέτοιες είναι η Εθνική Εταιρεία και ο Ελληνισμός. Από τα αρχεία του Παναγ. Δαγκλή προκύπτει ότι το Σουλιώτικο πνεύμα Θυσίας είναι η Κεντρική Ιδέα στήριξης του Νεοελληνικού Πολιτισμού, όπως είχε γίνει τα αρχαία χρόνια μετά τις μάχες του Μαραθώνα των Θερμοπυλών και της Σαλαμίνος , όπως είχε γίνει στα χρόνια του Βυζαντίου με τον Ηράκλειο και τον Ακάθιστο Ύμνο.
Η αποκατάσταση του Τίμιου Σταυρού στη Θέση του ήθελε θυσίες .
Η απελευθέρωση της Ηπείρου, όπου ήταν οι Σουλιώτες ήθελε Θυσίες
Οι Ηπειρώτες της Διασποράς δημιουργώντας Πολιτισμό στην Αθήνα διατηρούσαν αυτό το Πνεύμα Θυσίας ως γονιμοποιό Δύναμη. Αυτοί πλαισίωναν και πάλι τις Εταιρείες όπως είχε γίνει και με την Φιλική Εταιρεία.
Η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων το 1896,κατά μέγα μέρος είναι έργο της Ευάνδρου Ηπείρου που ήταν τότε σκλαβωμένη ακόμα . Αμέσως μετά έγινε η άτυχη εξόρμηση του 1897 με επιτυχίες αρχικά, μόνο στο μέτωπο της Ηπείρου.
Μετά την συμφορά οι τότε «βολεμένοι και ανεύθυνοι των Αθηνών» έρριξαν τις ευθύνες στις Εταιρείες.
Πάλι όμως αυτό το Πνεύμα Θυσίας δεν πνίγηκε στις φιλολογικές φλυαρίες και δεν χάθηκε στα σαλόνια,αλλά ξεπήδησε οργισμένο αρχικά ως Κομιτάτα. ΄Ένα από αυτά είναι και η Ηπειρωτική Εταιρεία Αθηνών που πλαισιώθηκε και από Σουλιώτες της Διασποράς.
Με την κήρυξη του πολέμου του 1912, σε ελάχιστες μέρες ελευθερώνεται πρώτη η Περιφέρεια της Σουλιώτικης Συμπολιτείας με βάση την εθελοντική προσφορά της Περιοχής και Πολλαπλασιαστή του Πνεύματος Θυσίας, τον Μπότσαρη.
5. Αντί της Δικαίωσης στα σχέδια της Παγκοσμιοποίησης.
Και στα νεώτερα χρόνια, στη δεκαετία του 40,η περιοχή της Σουλιώτικης Συμπολιτείας με Κέντρο τα Δερβίζιανα γίνεται Παγκόσμιο Σημείο Αναφοράς.
Ο αρχηγός της μιας Παρατάξεως έχοντας ρίζες καταγωγής από την Κιάφα ξεκίνησε την ένοπλη αντίσταση την 23η Ιουλίου 1942 με την Πραγματική Επωνυμία «Σουλιώτης».
Η περιοχή της Σουλιώτικης Συμπολιτείας βρίσκεται στο Περιθώριο και τα 129 χωριά της ερημώνουν από μια αδικαιολόγητη αδιαφορία.
Ταυτόχρονα είναι στο μάτι του κυκλώνα από τον Παγκόσμιο Σχεδιασμό που δημιουργεί μειονότητες . Έχουν επισημανθεί ύποπτα κέντρα χρηματοδότησης Ερευνών και προκατασκευασμένων Συνεδρίων δήθεν.
Μάλιστα παίρνουν και κατά κατηγορίες διάφορα παραπλανητικά προσωπεία, π.χ. Γλωσσική Μειονότητα,Φυλετική Μειονότητα. Θρησκευτική Μειονότητα κ.λ.π. και κόπτονται με έμφαση για Ατομικά Δικαιώματα.
Παρουσιάζονται ως πρωτοπόροι αγωνιστές κατά συγχρόνων κοινωνικών προβλημάτων και παγιδεύουν πρόσωπα ή οργανώσεις χορηγώντας διακρίσεις και βραβεία.
Οι Σύγχρονοι Σουλιώτες με βάση την Ιστορία των Προγόνων τους, έχουν την δύναμη να αποκαλύψουν πολλά τέτοια Προσωπεία , επειδή ως βάση του κοινωνικού τους βίου είχαν και έχουν την βιβλική και σαφή διάκριση του Φύλου και την σημασία του Ομότιμου.,στον Προορισμό του Ανθρώπου. Το ενδιάμεσο Φύλο ήταν άγνωστο, ή πρόσωπο εκτροπής από τη φύση και ως τέτοιο αξιολύπητο.
Στο νεώτερο Ελληνικό Πολιτισμό το Σουλιώτικο Πνεύμα ως καταξιωμένο και έξω από τα Ελληνικά σύνορα, έχει μια επίκαιρη Οικουμενικότητα που δεν υποτάσσει, αλλά ελευθερώνει από όλους τους σύγχρονους δυνάστες.
Μεγάλα Σχολικά ΣΎΓΧΡΟΝΑ συγκροτήματα των Αθηνών( Αρσάκεια—Ελληνική Παιδεία), πρόσφατα, αφιέρωσαν πολλές από τις δραστηριότητές τους στο Πνεύμα Θυσίας, με αποκλειστική αναφορά στους Σουλιώτες.
Ένα ανέβασμα στα Σουλιώτικα βουνά θα είναι ανέβασμα ψυχής, που ισορροπεί τον ταραγμένο σήμερα άνθρωπο,τον σκλαβωμένο στην κατανάλωση και στο χάπι του ευδαιμονισμού.
Ένα ανέβασμα στις κορυφές του Αγίου Δονάτου και της Αγίας Παρασκευής θα είναι μια εισαγωγή στις πρώτες αρετές και στον πλούτο της λιτότητας. ΄Όπλα Οικουμενικά κατά της Παγκοσμιοποίησης.

Παρασκευή, 27 Δεκεμβρίου 2002 Βησσαρίων Μπακόλας, Παλλήνη.