Γεωργάνοι

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΓΕΩΡΓΑΝΟΥΣ



1.- Παναγιώτης Αραβαντινός,Ιωάννινα ,1856, ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ
΄
ΤΟΜΟΣ ΠΡΩΤΟΣ
.
Τον Οκτώβριο του 1431,οι Ιωαννιτες,παρέδωσαν την πόλη τους ειςτον Σουλτάνον Μουράτ δια του Σινάν Πασσά,αντι προνομίων.(&124,σελ΄165,πρώτος τόμος.)
Το 1433,οι ολιγάριθμοι Οθωμανοί άρπαξαν από την Μητρόπολη,εντός του Φρουρίου τις ωραιότερες αρχοντοπούλες κατά Σουλτανική διαταγή και οι άρχοντες το επέτρεψαν.(&127,σελ.166, 1ος τόμος.)
Την 24η Μαρτίου 1449 οι Οθωμανοί κατέσχεσαν την Άρτα. Και το 1452 την Θεσπρωτία. Προσηλυτισμός επί ποινή θανάτου.(&133και 134,σελ.170,171).
Γεώργιος Καστριώτης,Σκενδέρμπεης ,1444-1449.(&129-133).

ΜΕΤΑ ΤΗΝ 29Η ΜΑΪΟΥ 1453
Γεώργιος Καστριώτης,1463-1465,(&8-12), 1478, Αντώνιος Λέτσος Σκόνδρα,&16,17.
Πιέσεις Παπικών,(&14,15 ,38,39.
Από χειρόγραφο Κουβαρά,σημείωση για Βλαχότουρκους Καλαρρυτών από Παιδομάζωμα 1380.
&29,Ο από την Πάργα Μέγας Βεζύρης Ιμπραήμ Πασσάς,εξέδοσε φιρμάνιο όμοιο περίπου εκείνου του Κων/νου του Πορφυρογέννητου περί των αρματωλών.,Κεφαλάδων ,Καπεταναίων,Οπλαρχηγών.,το1537.
1571,Ναυμαχία Ναυπάκτου,Πέτρο Μπούας,σελ.212.
1580,Μουράτ Γ΄ διάταγμα Παιδομαζώματος.
Διονύσιος ο Σκυλόσοφος ,σελ΄.221.-11 Σεπτ,1611-Έξωση Χριστιανών από το Φρούριο,Εξισλαμισμός
1637 Διάταγμα για τους Οθωμανούς Τοπάρχες και σύγκρουση με τους αρματωλούς.-Κλέφτες.
&81σελ.225. Το 1635 12.000 Ηπειρώτες Σπαχήδες με την σημαία του Αγίου Γεωργίου νίκησαν .σύμφωνα με τις υποχρεώσεις τους ως εισπράκτορες της δεκάτης. Εξαναγκάσθηκαν και αυτοί να εξισλαμισθούν.
Το έτος 1683(σελ,230),το Σούλι και άλλα χωριά όπως και τα Βενετικά παράλια ζούσαν αυτόνομα.
Το έτος 1700,επιβάλεται ο φόρος της Βοστίνας, δηλαδή φόρος για άρρενα χριστιανόπαιδα 1-12 ετών πέρα από τον κεφαλικό.(σελ.232)
Τα έτη 1732-1733 5 πασσάδες κατά Σουλίου και Περιχώρων Θεσπρωτών. Δεν τόλμησαν να χτυπήσουν τους Σουλιώτες. Σελ.245.
Εξισλαμισμός στο Γκολέμι και Νικολίτσι και μετακινήσεις.( σελ.245).
Το 1754 δίουρος Μουσταφά Πασσάς Ιωαννίνων κατά Σουλιωτών. Αντίποινα στα Γιάννινα.
Το 1760 ο Κουρτ Πασάς του Βερατίου έλαβε την επιστασία οδοφύλαξης Ηπείρου,Θεσσαλίας ,Ανατολικής και Δυτική Στ.Ελλάδας.σελ.256.
Τότσκας σελ.259
Καραβέλας σελ.259.,Κοσμάς ο Αιτωλός.267 σελ.
1788. Ο Αλη Πασσας.1791.Ο Λάμπρο Κατσώνης κάλεσε τους Σουλίώτες σε εισβολή κατά του απουσιάζοντος Αλή στον Δούναβη.
Γώγος Μπακόλας σελ.28,348.
Τελευταίος πόλεμος των Σουλιωτών.(&15-20,σελ.280-298).
Σελ΄.333.1820. Διαπραγματεύσεις άκαρπες της Φιλικής Ετ. με τον Αλή Να γίνει Χριστιανός .
Σελ.335-350. Αγώνες Σουλιωτών 1820-1821.,4 Ιουλίου 1821 ,Νίκη στους Βαρυάδες του Μάρκο Μπότσαρη,&119. 21Αυγούστου Βαρυάδες .Ηγείτο ο ίδιος ο Χουρσίτης.Σελίδες Α΄τόμου ιστ΄+418
.
ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ (Σελ.428)

Αλβανοί:Δεν ταυτίζονται με τους Ιλλυριούς,η γλώσσα τους έχει βάση τα Πελασγικά και τα Αρχαία Ελληνικά και μετακινήθηκαν Ανατολικά για να διατηρήσουν την θρησκεία τους και τον πολιτισμό τους.(σελ.11). Άλβανον:Πόλη που αργότερα έγινε Αλβασάν και βρίσκεται μεταξύ Κρόϊας και Μπερατίου.΄Ισως το Σαράντι του Μπάλα να έχει σχέση με τους μετακινηθέντες από τους Αγίους Σαράντα χριστιανούς και η Μαλατάνα με εξωμότες.
Σελ.23.Ζαχαρίας Γοργάνος,1620,στον πίνακα Μητροπολιτών Άρτας.
Σελ.24. Άσσος,το αποκαλούμενο Νάσσαρη. Ο Στέφανος ο Βυζαντινός τον αναφέρει ως πόλη.
Σελ. .27. Βάβας (η).Ποτάμι πού ενώνεται με τον Αχέροντα,ο Κωκυτός. Ηλύσια πεδία εκτείνονται από τα βουνά της Λάμαρης μέχρι την Μενίνα. Γλυκύς λιμένας στον οποίο εκβάλει ο Αχέρων,ρέων εκ της Αχερουσίας λίμνης.(Στράβων).Τώρα έχει φράξει ο κόλπος και το λιμάνι του Γλυκύ.του Στράβωνα.Κασσώπαιον Όρος ονομάζεται η Ολύτσικα πιθανόν η χώρα των Κασσωπαίων.Αλλά και οι ενετοί,το ίδιο,θεωρούντες ίσως τα Σουλιώτικα βουνά.Τόμαρος,Τμόρος θεωρεί το ν.από το Μιτσικέλι και το ψηλότερο Λύγκος.(σελ.110)
Λύγκος:Σελ.(100) Αρχαία πόλι,κοντά στη Μοσπίνα. Σχετικά τα Μελιγκοί,Λυγκιάδες,και το όρος Λύγκος στα σύνορα Μακεδονίας.
Σειστρούνι.Ταυτίζεται με την Κασσιώπη.Σελ152.
Σουλιώτες. Σελ.155.«Εγκαυχώνται προσαγορευόμενοι ΄Έλληνες.» Παραθέτει την γνώμη του Κοραή. Κίνδυνος Λακκιωτών κ.λ.π. μέχρι σελ.159.1734. Εκστρατεία 5 πασσάδων.
Τόσκιδες και Τότσκιδες,οι ενοικούντεςστη δεξιά όχθη του Αώου.Τσάμηδες,οι ενοικούντες τον Θύαμη Ποταμό.(σελ.166,168).
Τσαρκοβίστα,περιοχή της επαρχίας Ιωαννίνων με 40 χωριά. Όλα είναι εθνικά ή ιδιόκτητα και οι κάτοικοί των ,ιδίως οι Λακκιώτες,πρό πολλού αποδείχτηκαν σκληραγωγημένοι,αξεπέραστοι στη μαχητικότητα και ανδρείοι στο φρόνημα.Στα βυζαντινά χρόνια εκαλείτο ενορία Σειστρουνίου.Πότε μετωνομάσθη Τσαρκοβίστα,εκ του ομωνύμου χωρίου αγνοούμε.(σελ.169).
Το Χρυσόβουλον του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ανδρόνικου του Πρεσβυτέρου,1319,περιλαμβάνει και την Επισκοπή Σειστρουνίου (Τσαρκοβίστας) στην Μητρόπολη Ιωαννίνων.(σελ.231).
« Και εν τη πόλει και εν ταις περιοχές αυτής επικρατούσα γλώσσα υπάρχει η Γραικική,ή, Νεοελληνική και παρά των Οθωμανών και παρά των Εβραίων.» «Λαλείται δε και η Αλβανική εις ολίγα χωρία της Τζαρακοβίστας..».(σελ.251), όπου σε 45 χωριά κατοικούν 830 οικογένειες χριστιανικές με 1350 στεφάνια. Σώζεται η Κωδωνοκρουσία,εκτός των Ιωαννίνων.(σ.257),όπως και η προσωπιδοφορία,Ιταλικής προέλευσης συνήθεια από τις αρχές του ΙΔ΄αιώνα.
Ο αφορισμός ήταν μέγιστο δυστύχημα για την οικογένεια,σελ.258. (Τι έγινε με τον Γάκη-Παπά και τον Μπρέκαλα;)
Σημαντικές οικογένειες, 1431….Το έτος1542, μνημονεύονται ζώντες: Γραμμένος,Πρωτόπαπα,Γερακαρι, Μηχαλίτσι,Καλωτά, Καβαλάρι,Μανασή,Γιοργάνου, Ζοργιανου Βαρλαμ,Ρωμανού, Σταυράκη κ.λ.π. σελ.261.
Στη σελ.285 κ.ε. γίνεται λόγος για τους φόρους οι οποίοι είναι πάρα πολλοί,διαφέρουν από τόπο σε τόπο και από εποχή σε εποχή με ποικίλες μορφές ως ευκαιριακοί,τακτικοί, έκτακτοι,πολεμικοί,προσωπικοί κ.λ.π.
Στις σελ.294 έως 319 δημοσιεύονται :
Δύο Χρυσόβουλα του Αυτοκράτορα Ανδρόνικου το1319 και 1321. Με αυτά ρυμίζονται θέματα Πολιτικής και Στρατιωτικής Διοικήσεως,Εκκλησιαστικής οργανώσεως,φορολογίας κ.λ.π. Αξιοσημείωτον είναι το ότι συναντώνται τα ονόματα χωριών, Κοπάνη,Κρυφοβό,Σειστρουνι και την ενορία Σειστρουνίου (επισκοπή και περιοχή Τσαρκοβίστης,πρώην Δωδώνης).
Το Χρυσόβουλον του Δεσπότη Συμεών Παλαιολόγου του Σέρβου που εκδόθηκε το 1361. Εδώ ρυθμίζονται θέματα της Άρτας.Στην περιοχή Ρωγών(Βουχαίτιο) αναφέρονται η Ζώριστα και τα Τρινόβιανα,το Σειστρούνι. Νομίζουμε ότι με την λέξη Τρινόβιανα εννοεί τα σημερινά Δερβίζιανα. Το χωριό Βαρυάδες ανήκει στο θέμα της Βαγενετίας(Θεσπρωτία).
Το τέταρτον γραπτό,από τα σπάνια που σώθηκαν,είναι του Σινάν Πασσά της 9ης Οκτωβρίου 1431, που ρυθμίζονται οι μεταβολές και το πέρασμα από τα Βυζαντινά στα Οθωμανικά.Η μελέτη αυτών των εεγράφων είναι εξαιρετικά δύσκολη άλλά απαραίτητη για την κατανόηση των νέων δομών που οδήγησαν στο Νεοελληνικό Κράτος.
Στις σελίδες320 –405 υπάρχουν διάφοροι Πίνακες που αναφέρονται στην Ήπειρο, με έδρα του Σατράπη τα Γιάννινα.
Διαιρείται σε τρία Τμήματα,των Ιωαννίνων , του Δελβίνου και της Αυλώνας.
Το τμήμα Ιωαννίνων έχει 7 Διοικήσεις,την Ιωαννίνων, την Άρτης, την Πρεβέζης,την Κονίτσης την Γρεβενών,την Μετσόβου και την Διοίκηση Βεντζών που εκκλησιαστικά ανήκε στα Γρεβενά.
Η Διοίκηση Ιωαννίνων διαιρείται σε 4 Περιοχές,την Κουρέντων,τηνΖαγορίου,την Μαλακασίου και την Περιοχή Τσαρκοβίστας.
Η περιοχή Τσαρκοβίστας ,από την Κοσμηρά μέχρι και τα Σεριζιανά περιλαμβάνει 45 χωριά-Χριστιανικές Κοινότητες,με Κέντρο τηνΤσαρκοβίστα όπου πολύ αργότερα ταυτίστηκε με την Δωδώνη. Η έδρα της Επισκοπής Δωδώνης ,άγνωστο πότε, είχε μεταφερθεί στο Σειστρούνι κι έμεινε μόνο η ξένη μετωνομασία από Δωδώνη σε Τσαρκοβίστα
Στη σελ.337 συναντάμε και το χωριό με Ελληνική λέξη τον Ιωαννίτη αξιωματούχου Γεωργάνου ,με 12 χρις.οικογένειες 13 στεφανιών,υπαγόμενο στην εκκλησία Ιωαννίνων,δίγλωσσο Αλβανικά και Ελληνικά και Μουαντζέλ. Ητελευταία λέξη,Κατά τον Αραβαντινό είναι Αραβική,σημαίνει εδαφονόμιο.Το 1845 μερικοί Οθωμανοί και πλούσιοι Χριστιανοί, αγόρασαν το εισόδημα από τα Εθνικά Κτήματα.

Ο Πίνακας Αρχαίων ερειπίων σημαντικός ως προς την επισήμανση,αναξιόπιστος όμως ως προς την ταύτισιν.(σελ.403-405). Π.χ.Ευρυμεναί εις το Σειστρούνιο ,Δωδώνη στην Καστριτσα,Πασαρώνα στους Δραμεσιούς,κ΄λ΄π-


ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ του Παν. Αραβαντινού 1866, Έκδοση Ε.Η.Μ. 1984.
ΜΕΡΟΣ Α΄
Γενικά αποδίδει λανθασμένα τα’αναφερόμενα στη Λάκα Σούλη Γεωγραφικά στοιχεία τοποθετώντας τον ταΤόμαρο στο Ξεροβούνι,τηνΚασσιώπη στο Σειστρούνι,ονομάζοντας τυην Ολύτσικα Κασσώπειον ,μησυνδέοντας καθόλου την Λάκκα με τον Αχεροντα.
Στη σελ. 77 αναφέρεται στην πόλη Νικολίτσα πού διαλύθηκε μαζί με την Μοσχόπολη και οι χιλιάδες κάτοικοί της εκπατρίστηκαν για να αποφύγουν τον εξισλαμισμό.(1769).
Από τα χρόνια του Ιουστινιανού(550),είχαμε δύο θέματα την Παλαιά Ήπειρο με κέντρο την Νικόπολη και την Νέα Ήπειρο με πρωτεύουσα το Δυρράχιο. Αργότερον οι Ευρωπαίοι συγγραφείς εισήγαγον τον όρο Άνω και Κάτω Άλβανία.
Στο Η΄Κεφ. Γίνονται αξιόλογες παρατηρήσεις δια την δράση του Αποστόλου Παύλου και τον εκχριστιανισμό της Ηπείρου, τις δυσκολίες και την αντίδραση του Πρίσκου επί Ιουλιανού. έμφαση δίνεται στην αντίσταση κατά των δολοπλοκιών του Πάπα,που τελικά σε δύσκολες στιγμές κατά τον 13ον και 15ον αιώνα εδραιώθηκε στη Βόρειο Αλβανία.,συμπληρώνοντας τον εξισλαμισμόν
Στα Εθνολογικά(σελ.194),γράφει ότι αλβανίζουν στη γλώσσα τα χωριά Γιωργάνου ,Ζώριστα,Δερβίοζανα και Μουσωτίτσα της περιοχής Τσαρκοβίστας.
ΜΕΡΟΣ Β΄
Στις πρώτες παραγράφους γίνεται λόγος για τα χρόνια των Πελασγών και τους μυθικούς χρόνους,ιδιαίτερα για τον Δευκαλίωνα και την ίδρυση της Δωδώνης.(Πλούταρχου βίος Πύρρου). Χρησμός βοήθησε τους Πελασγούς να μετακινηθούν από τα μέρη της Δωδώνης προς την Ιταλίαν,πριν από τον Τρωϊκό Πόλεμο,το οποίο δείχνει αναπτυγμένο πολιτισμό.(Διονύσιος ο Αλικαρνασεύς,Ρωμαϊκή Ιστορία.)
Σε πόλεμο του Ηρακλή κατά των Θεσπρωτών και με την κυρίευση της Εφύρας,πήρε αιχμάλωτη την κόρη του βασιλέα Φυλέα, Αστυόχη με την οποία απέκτησε τον Τριπτόλεμον.(Διόδωρος, Απολλόδωρος). Γίνεται λόγος για την αρπαγή των βοδιών του Γηρυόνη , την απελευθέρωση του Θησέα από τον Ηρακλή και την κάθοδόν του στον Άδη.
Οι κατοικούντες περί την Δωδώνην Περραιβοί και Θεσπρωτοί εγνώριζαν τα σχετικά με την θαλασσοπορείαν επειδή έλαβον μέρος στον Τρωϊκό πόλεμο.
Μετά τον Τρωϊκό πόλεμο ο γιος του Αχιλλέα Πύρρος,έχοντας μαζί του τον μάντη του Πριάμου Έλενο,αποφεύγοντας τον κίνδυνο από τηνεπιστροφή του στη ΦΘΊΑ,ίδρυσς στην Ήπειρο το κράτος των Μολοσσών στα μεσόγεια.(Παυσανίας στα Αττικά). Ο Πύρρος είχε συζευχθεί την χήρα του Έκτορα Ανδρομάχη με την οποία απέκτησε τον Μολοσσό, τον Πέργαμο και τονΠίελον.
Από τον Παυσανία αποκρούεται το αναφερόμενο από τον ΄Όμηρο ότι η Ήπειρος ήταν βάρβαρη χώρα που ακόμη και το αλάτι δήθεν δεν γνώριζαν . Αναφέρεται ότι ο Ποσειδώνας βοήθησε τον Ηπειρώτη Ηγεμόνα Τράγασσο να ανακαλύψει το αλάτι.









N.G.L. HAMMOND: ΗΠΕΙΡΟΣ,1971

ΤΟΜΟΣ Α
Ο μεταφραστής Γιάγκας στο πρόλογό του γράφει ότι το νεώτερο όνομα Τόσκεσι παραπλάνησε τον καθηγητή,ώστε να υποψιαστεί μήπως η ΛάκκαΣουλι ήταν Αλβανική.










ΑΡΧΑΙΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ


¨Στη μητρική μας γλώσσα , όσοι μεγαλώσαμε στο χωριό μας,μέχρι περίπου τη δεκαετία του 1960, χρησιμοποιούσαμε ή συχνά ακούγαμε από τους γονείς μας και το περιβάλλον μας πάρα πολλές αρχαιοελληνικές λέξεις με φυσικό τρόπο. Θα παραθέσουμε αρκετές παρακάτω για τις οποίες κάποιοι πιθανόν άκουσαν από κάποιους δήθεν ειδικούς,ότι είναι Αλβανικές ή Αρβανίτικες ή Βλάχικες ή Σλάβικες ή Τούρκικες.

Κονάκι, υποκοριστικό του οίκου, το οικονάκι.
Αγκούσα, από το ρήμα άγχω
Μπόρα,αυτό που έρχεται από τον Βορρά «βορέας χιόνα χέει»
Μπουκιά, από το βεκκός ή βέκκος πού στα αρχαία ελληνικά σ σημαίνει άρτος.
Έρδα,ήρθα
Φασούλι,από τα αρχαία φάσηλος ή φασίολος.
Κρεβάτ , από το κράββατος,
Νούσια,η νύφη,από το νυός.
Σέσι, από το ρήμα ισόω(κάνω ίσο).
Ζώτος, από το Ζευς,
Ριζώ, πρόποδες, από τη λέξη ρίζα.
Ποριά,διάβαση από το πορεία
Στέρνα,από το δέχομαι,δεξαμενή,στέργω,στρέω.
Τάλλαρος,βαθύ σκεύος,ομηρική λέξη .
Κακάβι,από γάβαθος
Πυροστιά, από το πυρ και εστία
Σίτα από το σείω, σίτος σιτάρι.
Αχούρι,από το αχερώνας
Σκελίδι από το σκέλος
Φούρκα (θυμός),από τον γιο του Πόντου Φόρκυν,μυθολ.φουριόζος(Θαλασσοταραχή)
Χάνι,χάπι,χαψιά. Οι λέξεις έχουν πανάρχαια ρίζα χα που διατηρήθηκεστα αρβανίτικα ως ρημα χα που σημαίνει τρώγω.(Χάρυβδης)
Σιούρος,σιουρια, από το ρ. σύρω
Βελάνια,από την ρίζα βε ή βα (Βάζω, αποθηκεύω)
Ληάρα,το μαύρο από το χρώμα του καρπού της ελιάς, ο ληάρης(σκύλος)
Τζιάκι.από την ρίζα τζί ,μαυρίζω,αναφωνώ .(τζινάει,τζινωμένος). Η εστία από το ζεστία από μετάλλαξη σε ζι ή ζε (ζέση),η θεά Εστία΄κ΄λ΄π
Μούγκα , κοινή ρίζα και στα αρβανίτικα μου, όπως μούργος,μούργα(κατακάθι),μουγκός
Σπέλα,από το σπήλαιο,όπως το ομηρικό «εν σπέσσει». Οδ.α΄,15.
Τσιοπάνος= (ευρίσκει τον θεό Παν),Τσέλιγκας =ανάβει λυκ(γ),φωτιά.
(Γ)γησεέμι =ο ηγέτης του κοπαδιού (αρβ.κόπεα) που πηγαίνει στο( λειουβαθ αρβ.) λειβάδι.
Μπαστούνι,αρβ. ΄=όπου βαστούν ή αρβ.αγκλίτσα=αγκυλίτσα
Κοπέλι ,κοπέλα από το κόπεα και είλωτας,παραγιοί στα κοπάδια.
Κρίνω,κρίση, από το Πελασγ.κριε,κεφάλι. Η Ατάνα(Αθηνά) ξεπήδησε από το κεφάλι του Δία και μας δίνει ερμηνεία για τα μάτια της κουκουβάγιιας (Γλαυκώπις=να βλέπει μέσα από το σκοτάδι και με τη σκέψη το άγνωστο).
Κριάρι, από το πελασγ. Κρι(ε).
Αφροδίτη =αφρόν+ντιτ+α=κοντεύει η ημέρα,από το αστέρι που πήρε και άλλα ονόματα,Εωσφόρος,Αυγερινός.
Ρα χη, από το ρα χέα=έπεσε σκιά
Σκοτούρα από το σκιές, Φέξη=το φως.
Χαραή=χαραυγή.=το χάραγμα της σκιάς του ήλιου από τον ιερέα και ο αχός του κυμβάλου . ΔΩΔΩΝΗ- ΝΤΗΧΕΤ1978.
Κόκ-ωρας=κρώζω την ώρα,Αλέκτ-ωρ = φωνάζω την ώρα,από το αρβ. Λεχ. Πετεινός και Πέτος στα αρβ.γκέλι=ο αγγέλων.
Γκέλιος, η Γκέλω, =Ο Ευάγγελος,η Ευαγγελία, από το ρ, αγγέλω..
Φοράδα,αυτό που βαδίζει με φόρα,η φορβάς των αρχαίων,στα αρβαν.πελειά.,Στα ελληνικα η λέξη πελειάς είναι το ταχυδρομικό περιστέρι. Κοινό η δύναμη, η φόρα. Ερ μηνιν= Αέρινο μήνυμα οργής των Θεών, Θεομηνία δια του αγγελιοφόρου Ερ-Μη.. Η φράση «έρμαιον της τύχης» είναι σχετική.
Φάρα,εκ του φαρ-α,το σπέρμα. Κάνεις την κριν και ξεκινάς κατά του κακού.Κάνεις τον σταυρό σου. Για να σωθεί το Γένος σε δύσκολες στιγμές θυσιάζονταν οι σακάτεςπ.χ Ταΰγετος.
Τιμή,π.χ.Ζωή και Περιουσία ,αυτά που είναι δικά μου γιατί αξίζουν.Οι Αρβανίτες με τη λέξη Τίμη , εννοούν δικό μου ή στον πόλεμο αγωνίζεται για το Τίμη. Το «Ταν ή επί Τας» έχει σχέση και με τις δύο γλώσσες.
Αποκριά στα Αρβανίτικα λέγεται κρες μ’,δηλαδή κρέας όχι..
Σίγουρα,με την ίδια σημασία, σαν πέτρα,από το πελασγ. Γκουρ,=βράχος.
Μονέδα,το ίδιο,όπως και αλυσίδα.
Μιλιούνια ή μυρμυγιά, από το μύριον (1000) τα μερμύγκια.
Κονταρίτσα, κοντός κοντάρι,στα αρβαν.κοντίν(άλμα επί κοντό)
Μπρούμυτα,αρβ.το ίδιο από το αρχαίο Πρυμιδόν,πρυνή κατάκλιση.
Λεχώ, αρβ.Λεχών, τσουν=πέος ,τσουτσούνα, τσουπ’ =τρύπα ,τσούπρα.

Γκραικός ,Γκραικία χώρα πετρωμάτων από το κγρ - κγρ.από το πάτημα σε χαλίκια. Γκρόμπα,Γκούρα,Γκρεμός.