ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΝΙΚ.ΜΠΑΚΟΛΑΣ
Πάρεδρος Παιδ.Ινστ.-Επιθεωρητής
Dip.Ed.,B.Ed., B.Pol.Sc.,ProDr.Ed.(3952/82ΔΙΚΑΤΣΑ)
Αγίου Κωνσταντίνου 17 Παλλήνη,153.51
Τηλ-FAX 210-6031874, κ.6974771776
EMAIL: Vissarionbakolas@yahoo.gr
Το Τετράτομο του κ. Αχιλλέα Λαζάρου
ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΑΟΙ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
Πολύ πρόσφατα , το 2010, ήλθε αθόρυβα στην δημοσιότητα μια Διεπιστημονική εργασία, εντυπωσιακή των 3.000 περίπου μεγάλων σελίδων,(24Χ16,50) πυκνογραμμένων σε τέσερες τόμους με τον τίτλο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΑΟΙ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ.
Το μέγεθος της επιστημονικής αυτής εργασίας μπορεί κάποιος να το καταλάβει, αν σκεφθεί ή θυμηθεί ένα ποσοτικό κριτήριο πανεπιστημιακό σε λέξεις, όχι σελίδες, τις 3000 λέξεις για μια Διπλωματική Εργασία.
Δεν είναι έργο συλλογικής δράσεως, ή έργο κάποιου Ιδρύματος, ή έργο σχολιασμών μεταφραστικών κειμένων. Είναι προσωπική κατάθεση του Συγγραφέα των διαχρονικών του διεπιστημονικών Ερευνών με βασική προσέγγιση του καταξιωμένου Φιλολόγου.
Η σύνθετη προσέγγιση με την μακροχρόνια ειδίκευση, θεωρητική και πρακτική, του Ρωμανιστή και του Βαλκανολόγου ενδιαφέρει ιδιαίτερα τις επίσης αρκετά σύνθετες Συγκριτικές Επιστήμες, ιδιαίτερα την Συγκριτική Πολιτική. Αυτή δεν αφήνει περιθώρια παραπλάνησης και παραπληροφόρησης.
Αυτό πονάει ιδιαίτερα σήμερα πάρα πολλούς που φορούν προσωπεία επιστημονικοφάνειας ή εύκολα στρατεύονται σε καθεστωτικές σκοπιμότητες.
Χωρίς θόρυβο επαναλαμβάνω, κυκλοφόρησε αυτό το σημαντικό έργο και μόλις τούτες τις μέρες κατόρθωσα να το βρω κοντά στο Σταθμό Δάφνης , πληρώνοντας για κάθε τόμο μόλις 10 ευρώ.
Τον Αχιλλέα Λαζάρου σήμερα όλοι τον γνωρίζουν, τον επαινούν και τον βραβεύουν, ελάχιστοι από συμπλέγματα ενοχής ή άγνοιας τον φοβούνται και καιροσκοπικά νομίζουν ότι προσφέρουν υπηρεσία σε ξένους πράκτορες βλάπτοντας την Πατρίδα μας ως πεμπτοφαλαγγίτες.
Τα περιεχόμενα, στους 4 μεγάλους τόμους, έχουν διαχρονική αξία για πολλούς τομείς της σύγχρονης χειμαζόμενης Ελλάδας. Αναφέρονται σε καθημερινά τρέχοντα θέματα για τους γείτονες και τις ανούσιες προπαγανδιστικές κινήσεις των Σκοπιανών των Τούρκων των Αλβανών, Ρουμάνων κ.λ.π. Δίνουν σωστές απαντήσεις στις διαπλεκόμενες και ύποπτες επιρροές των Μεγάλων.
Ο κ. Λαζάρου υπεραμύνεται της δικής μας Ταυτότητας και ιδιαίτερα της Γλώσσας ανησυχώντας για την πορεία των Εκπαιδευτικών.
Ξεκαθαρίζει διαυγέστατα, θέματα που αφορούν τους Ελληνογενείς Βλάχους και Αρβανίτες, ξεσκεπάζει πράκτορες και πρακτορίσκους που δρουν ανάμεσά μας, αναδεικνύει την προσφορά των Κυπρίων ακόμη σε όλη την Νοτιοανατολική Ευρώπη. Το ίδιο κάνει και για την Βόρειο ΄Ήπειρο.
Ζητώ συγνώμη από τους αναγνώστες του κειμένου τούτου πρώτα και μετά από τον Συγγραφέα, για τις αποσπασματικές μου αναφορές στα τεκμηριωμένα περιεχόμενα.
Αυτά αφορούν κυρίως την Οργανωμένη Πολιτεία μας, τα Υπουργεία Εξωτερικών, Παιδείας, Άμυνας, Ανάπτυξης, τις Περιφέρειες, τα Πανεπιστήμια, τις Στρατιωτικές Σχολές αλλά και όλους τους Έλληνες που πονούν για την βασανισμένη πατρίδα μας.
Το τετράτομο του κ.Λαζάρου ας είναι η απάντηση σε κάποιο άλλο ύποπτο τετράτομο.
ΠΑΛΛΗΝΗ 12η Φεβρουαρίου 2011 Βησαρίων Μπακόλας
Παρασκευή 25 Φεβρουαρίου 2011
Πέμπτη 24 Φεβρουαρίου 2011
ΜΑΚΑΡΙΟΣ
Αιδεσιμωτάτου π. Λεωνίδα Νίκα
Ο
ΟΣΙΟΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑΣ
ΜΑΚΑΡΙΟΣ
ΙΟΥΛΙΟΣ 1802 ΣΤΑ ΔΕΡΒΙΖΙΑΝΑ
Επιμέλεια Β. Μ.
Απρίλιος 2008 - Γεωργάνοι Λάκκας Σούλι
Αφιερούται
εις μνήμη της γιαγιάς μου Βαρβάρας Παπασωτηρίου - Νίκα
Ο ΟΣΙΟΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ
ΙΟΥΛΙΟΣ 1802 ΣΤΑ ΔΕΡΒΙΖΙΑΝΑ
Σήμερα, που η Ορθόδοξη Εκκλησία βρίσκεται σε διωγμό ,θέλω να καταθέσω για τους νεώτερους, αλλά και για τους ερευνητές της Ιστορίας τα παρακάτω που αφορούν τον όσιο και εθνομάρτυρα Μακάριο.
ΠΗΓΕΣ
Αυτά βασίζονται:
-- Στην οικογενειακή μου παράδοση, από το γένος - φάρα των Νικάτων —Κουτσονίκα.
-- Στην οικογενειακή μου παράδοση από τα Δερβίζιανα, την γιαγιά μου Βαρβάρα, θυγατέρα του ιερέα Σωτήρη Παπασωτηρίου και Ιερέως Χρήστου Παπασωτηρίου αδελφού της .
--Στις ζωντανές περιγραφές μεγαλυτέρων μου από τα Δερβίζιανα, από τους Γεωργάνους και από τα γύρω χωριά της Λάκκας.
--Στις πληροφορίες που είχα ως Εφημέριος στα Δερβίζιανα και ως Αρχιερατικός Προϊστάμενος της περιοχής.
--Στις επισκέψεις μου στα Ιστορικά Τοπωνύμια «Γκουμπές» στο δάσος Νταλαμάνι, στη «Βύρα του Μακάριου»του Άνω Αχέροντα και στα παραποτάμια χωράφια στη θέση «Μακάριος» στον Κάμπο του Πασά και
--Στο Ιστορικό του κτηματολογίου της Ιεράς Μονής Μεσιανών και Αγίου Δημητρίου.
Επίσης έχω υπ’ όψη μου δημοσιεύματα του Δερβιζιανιώτη Μιχαήλ Μίχα, του περιοδικού Αθηνών Ηπειρωτική Εταιρεία ( τ. 277/02 σ. 455 ), κ.λ.π. και περισσότερο από όλα τον θρύλο για τα « Καντήλια του ξεχασμένου καλόγερου », που πλανάται σε πάρα πολλά μέρη της Ελλάδος και ας πέρασαν περισσότερα από διακόσια χρόνια. Γι αυτόν τον θρύλο και τον μοναχό, είχε γράψει ο από την Κατερίνη Θεολόγος καθηγητής Λάζαρος Τσακιρίδης, που είχε υπηρετήσει στο Γυμνάσιο των Δερβιζιάνων, πριν από πολλά χρόνια.
Για τα « Καντήλια του Καλόγερου » είχε γίνει λόγος πληροφοριακός από Μακεδόνα Εντεταλμένο Ι.Μ. στη 10η Πανορθόδοξη Συνδιάσκεψη στο Συνεδριακό Κέντρο της Ευαγγελίστριας (16-21/9/1998 της Αλιάρτου Βοιωτίας στην οποία συμμετείχε ο κ. Βησσαρίων Μπακόλας.
Του ζητήθηκαν περισσότερες πληροφορίες (που δεν γνώριζε, όπως μας είπε) και επιβεβαίωση του τόπου. Τότε, είχε επικαιρότητα, λόγω των γεγονότων στα μοναστήρια των Σέρβων στο Κόσσυφοπέδιο και τηνΒοσνία-Ερζεγοβίνη.
Το ενδιαφέρον όμως από το Άγιον Όρος και οι μαθητικές αναμνήσεις του Μοναχού Απολλώ, ξύπνησε τις συνειδήσεις μας για τα δικά μας χρέη για τον Μακάριο που έγινε πρότυπο Θυσίας για την Ορθοδοξία και την Πατρίδα μας , εις μίμησιν της Θυσίας του Χριστού.
ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑΣ ΤΟΥ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ.
Νότια από τα Δερβίζιανα, στον σημερινό αυτοκινητόδρομο προς τα Λέλοβα ( σ. Θεσπρωτικό ), υπάρχει μικρή προς τα δεξιά και Δυτικά, διακλάδωση. Αυτή μετά από 250 περίπου μέτρα, μας οδηγεί στο ονομαστό και ιστορικό Μοναστήρι των Μεσσιανών.
Είσοδος της Ιεράς Μονής Αποστόλων Πέτρου και Παύλου
Σώζεται το καθολικόν της Μονής αφιερωμένου στους κορυφαίους Αποστόλους Πέτρον και Παύλον.
Εκεί είναι και το μνημείο της 23ης Ιουλίου 1944 του Ναπολέοντα Ζέρβα και το Κέντρο Εκπαιδεύσεως Ανταρτών του ΕΔΕΣ.
Μνημείο ΕΔΕΣ - ΕΟΕΑ
Από αυτό το σημείο περνούσε το νεώτερο και επίσης ιστορικό Ντερβένι, που ήταν σημαντικό πέρασμα και σταυροδρόμι του 1912 και της Εθνικής Αντίστασης της 10ετίας του 1940.
Πολύ κοντά και προς τα Β. υπάρχει η βρύση « Μήιλι » ως ένα κατάλοιπο του Ντερβενιού, που από τα Γιάννινα οδηγούσε από τους Βαρυάδες και την Ανατολική Λάκκα με τις διακλαδώσεις στα Μεσιανά – Νταλαμάνι προς Λέλοβα - Άρτα ή μέσω Ρουσιάτσας ( σ. Πολυστάφυλλο ) προς τον Λούρο - Πρέβεζα ή προς το Σούλι και Δυτική Λάκκα.
Βρύση Νότια της Μονής των Αποστόλων
Δυτικά των Μεσιανών και σε 300 περίπου μέτρα, από την κατηφόρα υψώνεται γήλοφος με μεγάλα δέντρα, με καλή ορατότητα προς ολόκληρη την Κεντρική Λάκκα και τα βουνά που την περικυκλώνουν και προς το σταυροδρόμι του Ντερβενιού που περιέγραψα.
Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου
Εκεί ακριβώς βρίσκεται ο Άγιος Δημήτριος, παλαιότερο μοναστήρι από αυτό των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, οποίος κτήστικε από την ενορία Δερβιζιάνων κατά το έτος 1400 μ.χ.
Ο Άγιος Δημήτριος είναι απέναντι και φαίνεται καθαρά από τον άλλον τόπον του Νεώτερου Μαρτυρίου της 25-2-1945, στο Νταλαμάνι, όπου οι συγγενείς των θυμάτων και επιζήσαντες αντιστασιακοί, φρόντισαν και έγινε το Μνημείο των σφαγιασθέντων και ο Ναός του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου. Και αυτοί περιμένουν τη Δικαίωση.
Άποψη Ι. Ναού Α. Γρηγορίου και Μνημείου.
Και οι δύο Ναοί –Μοναστήρια, βρίσκονται στην είσοδο του μεγάλου δάσους που έμεινε με το ξενικό όνομα Νταλαμάνι, από τη λέξη ντάλα που πιθανόν στα τούρκικα σημαίνει πολύ δυνατό, πολύ μεγάλο, π.χ. όπως οι παλαιότεροι θυμούνται τη φράση «ντάλα μεσημέρι».
Άποψη περιοχής
Αντίστοιχη ονομασία υπάρχει, στο πέρασμα - είσοδο, όπως και εδώ, στα Τσερίτσιανα. Αλλά και στην Ν. Τουρκία σε πέρασμα στενών υπάρχει η ίδια ονομασία .
Άποψη περιοχής
Αυτό το μεγάλο Δάσος, αυτό το Σταυροδρόμι, αυτό το σημαντικό πέρασμα, αυτός ο καθαγιασμένος πολλές φορές και μαρτυρικός Τόπος, που είναι ταυτόχρονα και ερημικός, φιλοξένησε τον Μακάριο.
Λεπτομέρειες από την περιοχή
Η ΚΑΛΥΒΑ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΑ.
Μέσα στο δάσος σε 1000 περίπου μέτρα, νοτιοανατολικά του Αγίου Δημητρίου προς την Ρουσιάτσα, σε μικρό ξέφωτο της πλαγιάς υπάρχει ο Γκουμπές του Καλόγερου. ΄Έτσι προσδιορίζεται ακόμη και τώρα η θέση της καλύβας του Γέροντα.
Η σημερινή κατάσταση του ¨ Γκουμπέ¨
Πολύ κοντά της, χωρίς να φαίνεται από τους διαβάτες, υπήρχε ο δρόμος από τα Μεσιανά προς την Ρουσιάτσα.
Αυτό τον δρόμο πρόσφατα μερίμνη της Δημαρχίας Λάκκας Σούλη άνοιξε και ξεκαθάρισε το Δ.Δ. Δερβιζιάνων και έκαναν επισκέψιμη τώρα, την Καλύβα - Γκουμπές του Καλόγερου.
Η Καλύβα - Γκουμπές φαίνεται μόνο από τις κορυφές του Βούτσι ή Κακοσούλι υψόμετρο 1340 και 1553 μ., πάνω από το Αλογομάντρι , τη Λακκιά του Μαλάμου και την Μούργκα με υψόμετρο 1200 μ.
Λεπτομέρειες από την περιοχή
Εκεί στα τελευταία χρόνια εντοπίστηκε η πέτρινη βάση και περίμετρος της μικρής Καλύβας με υπόδειξη και βοήθεια του Αναστάσιου Μίχα. Είχε χαθεί από την ερήμωση, την κατάργηση του δρόμου, και την πυκνότητα του δάσους. Έντονο ενδιαφέρον έδειξε επί τόπου για τον εντοπισμό του κελιού και ο Πρόεδρος της Σουλιώτικης Συμπολιτείας, ο κ. Νικ. Στράτης.
Από ζωντανή διήγηση της γιαγιάς μου Βαρβάρας, θυγατέρα του ιερέα και εφημερίου Δερβιζιάνων Σωτηρίου Παπασωτηρίου, υπήρχε εκεί ένα φυσικό στέγαστρο, μια φυσική τρώγλη σε σχήμα τόξου, οπλισμένη από επάνω με ξύλα και παχύ στρώμα με χώμα.
Επί τόπου υπάρχουν άφθονα δρυόδενδρα και τζέροι που με το πλέξιμό τους δημιουργούν με το χώμα αδιαπέραστη από νερά και υγρασία στέγη.
Φυσικά ο Μακάριος με πέτρες είχε διαμορφώσει προστατευτικά τον χώρο, χωρίς να δίνει στόχο.
Όπως τονίζει ο Λαμπρίδης, βιβλ.10ο, μετά την υποδούλωση το 1798 και1799 των χωριών της Λάκκας από τον Αλή Πασά,σε αυτό το πέρασμα,σελ.44 και 45, δύο φρούρια ανέγειρε, ένα στη Μπογόρτσα και ένα « εις το ακρότατον των Δερβιζιάνων », στον Άγιο Δημήτριο .
Πράγματι στον Άγιο Δημήτριο υπάρχουν πολλά ερείπια του πύργου. Αυτά πρέπει να είναι από τον πύργο του Αλή Πασά και όχι από κελιά , διότι ο ναός δεν ήταν ποτέ Μονή επανδρωμένη.
Ερείπια του πύργου δίπλα από τον Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου
Χαμηλότερα από το Κάθισμα του Γέροντα, στον Κάμπο του Πασά απλώνεται χώρος πρόσφορος για μεγάλο στρατόπεδο και η ποταμιά του Άνω Αχέροντα με αρκετά νερά.
Προς το ανάραχο αριστερά, υπάρχει η τοποθεσία και τα ερείπια «Φούρνοι» για τα στρατόπεδα. Εδώ ακριβώς είχαμε τις μεγάλες Νίκες των Σουλιωτών-Λακκιωτών το 1775 κατά του Κουρτ Πασά. ( ΣΤ΄Πόλεμος Κραψ.σελ. 109 ) . Ο ΄Άνω Αχέροντας είναι ο παραπόταμος των Αρχαίων ο Σελλήεις ,που εμείς τον λέμε ο Λακκιώτικος.
Ο ΜΟΝΑΧΟΣ ΚΑΙ Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΟΥ.
Κανένας δεν γνωρίζει τον τόπο καταγωγής του, ούτε και το κοσμικό του όνομα. Και είναι απόλυτα δικαιολογημένο για εκείνα τα μαύρα χρόνια στα μέρη μας, διότι ο κατακτητής ξέσπαγε στους συγγενείς, όπως έγινε στους Γεωργάνους την ίδια περίπου εποχή με τον Πάπα-Ζήση που έμεινε στην ιστορία ως « Τσιρούκης ».
Το όνομα Μακάριος είναι όνομα από τον χορόν των Οσίων Πατέρων της Εκκλησίας. Όπως είναι γνωστό, όποιος έχει την επιθυμία και θέλει να γίνει Μοναχός, θα αρνηθεί τα του κόσμου. Προ της κουράς του τελείται μια κανονική τάξη ακολουθίας της αφιέρωσής του. Κατά την Χειροθεσία από τον επιχώριο Επίσκοπο ή τον κανονικό του Αντιπρόσωπο, επιλέγει ο ίδιος ένα όνομα απ΄ το αγιολόγιο της εκκλησίας και από αυτή την σημαντική ημέρα, με όλες του τις δυνάμεις και την βοήθεια της Θείας Χάριτος, φροντίζει να ομοιάσει τον Όσιο ή τον Μάρτυρα που ο ίδιος επέλεξε. Στην καθημερινή του πνευματική και σωματική του άσκηση, ξεχωριστή θέση έχουν οι αρετές της Υπακοής, της Ταπεινοφροσύνης, της Προσευχής, της Παρθενίας, της Ακτημοσύνης…
Για αυτή την περίοδο (1798-1804)είναι δύσκολο να βρεθούν στοιχεία και για τη σχέση του με συγκεκριμένο μοναστήρι ή Επισκοπή. Ακόμη και για την σύζυγο του καπετάν Μπαλάσκα Μαρία, που ήταν επώνυμη, ως θυγατέρα του Γιώρη Μπότσαρη και αδελφή του Κίτσου Μπότσαρη δεν γνωρίζουμε την κανονικότητα, όταν στην Αγία Παρασκευή - στο Κούγκι πήρε και αυτή ως Μοναχή, το όνομα Μακαρία, εκείνα τα δύσκολα για τους Λακκώτες και Σουλιώτες χρόνια 1798-1804.
Επικρατούσε τότε και μεταξύ των κληρικών της Λάκκας κάποια αταξία με τον Μητροπολίτη Ιωαννίνων Ιερόθεο λόγω της βίας από τον Αλή Πασά. Είναι γνωστές οι επιστολές προς τον Παραμυθίας Χρύσανθο. Στην φοβερά ταραγμένη εποχή και περιοχή ο Μακάριος ζήτησε την ηρεμία και την γαλήνη στο ελαφρύ θρόισμα των φύλλων των πανύψηλων δένδρων, στο κελάιδεμα των πουλιών και το λάλημα του τσαλαπετεινού.
Και για ποικιλία είχε τα δυνατά σιούγκραφα, τα ανεμοβόρια και τα ουρλιαχτά των ζώων του δάσους.
Η τροφή του ήταν λιτότατη χόρτα και φρούτα, που εύρισκε στα άγρια και ήμερα δέντρα.
Δεν γνωρίζουμε σε ποια κατάσταση ήταν τα Μοναστήρια των Μεσιανών και Αγίου Δημητρίου εκείνα τα χρόνια και ως εφημέριος δεν βρήκα κάτι που να μνημονεύεται ως Μοναχός, σε ένα από τα δύο πριν από το τραγικό μαρτύριό του που θα περιγράψω παρακάτω.
Άλλωστε αυτά κάτω από τον ασφυκτικό έλεγχο του Αλή Πασά θα είχαν ερημώσει και ο ρόλος του Μακάριου ,έξω από αυτά, ήταν το άναμμα των καντηλιών, ως δέηση και ελπίδα. Εκεί αυτός ήταν ο ξωμερίτης και ο άγνωστος, όπως συνέβαινε ,τότε ακριβώς και με τον Σαμουήλ στο Κούγκι. Κάτω από σκληρές πολεμικές συνθήκες και σε επικίνδυνο πέρασμα οι Μονές είχαν ερημώσει. Η Αποστολή του γέροντα ήταν το άγρυπνο μάτι στους Ιερούς τόπους, από την μαγαρισιά των Αγαρηνών.
Από αυτά τα μέρη πέρασε ο Κοσμάς ο Αιτωλός 3 φορές κατά τα 8 Ιεραποστολικά χρόνια στην ΄Ήπειρο (Λαμ.σ.69). Η τελευταία του ήταν την άνοιξη του 1779, τότε που άφησε τον Σαμουήλ (κατά κόσμον Σταύρον ή Ιωάννην Θεμελή ) κατά παράδοση, στους Γεωργάνους με κατεύθυνση Ρωμανό και Σούλι. ΄Ολων των γεγονότων που είχαν σχέση με το «ποθούμενο» προηγήθηκε το μαρτύριο του Πατρο-Κοσμά με διαταγή του Κουρτ-Πασά στο Κολικόντασι ,την 24 Αυγούστου 1779.
Αν ο Πάπα Ζήσης της Αγίας Παρασκευής Γεωργάνων, ο οσιοεθνομάρτυρας του 1801, συνδέονταν με τον Σαμουήλ της Αγίας Παρασκευής, είναι σίγουρο ότι και ο άγνωστος κοσμικά, Μακάριος, έχει σχέση με το Κούγκι και τον Σαμουήλ. Μακάριος και Πάπα-Ζήσης έδωσαν συνέχεια στο Μαρτύριο του Πατροκοσμά και ήσαν πρόδρομοι του Σαμουήλ, στις παραμονές της αινιγματικής «τελευταίας κρίσης».
Κατ’ επανάληψη οι πηγές, αναφέρονται στα γεγονότα του Μπάλα, και ο ίδιος μικρό παιδί τότε, έντονα ενθυμούμαι τον εντυπωσιασμό στους Γιωργανίτες από τις Σουλιώτικες Ιστορίες του Γάκη-Παπά, παιδί του Πάπανικόλα . Η Ευαγγελίστρια του Μπάλα ,μοναδική στα Σουλιωτοχώρια και αρχαιότερη της Σαμονίβας, συνδέεται με τον Πάτρο-Κοσμά. Ο σύγχρονος του Πάπα-Ζήση, Παπανικόλας, φτηνά την γλίτωσε από τον τύραννο.
Από τις « Κλεφτόγουρες » με τις φωτιές και τον καπνό, οι μυημένοι έπαιρναν τα μηνύματα, όπως στην αρχαιότητα.
Η στρατηγική θέση όμως, του ταπεινού Γκουμπέ - του Καλόγερου, του αθέατου από τα ποιο κρίσιμα σημεία και του ορατού από την Μούργκα , το Βούτσι , τη Λακκιά του Μαλάμου και το Αλογομάντρι ,ήταν ασύγκριτα ακαταμάχητη για πολύ καιρό.
Στο μοναδικό συμπαγές χριστιανικό κέντρο της Ηπείρου της Σουλιώτικης Συμπολιτείας, η Θεία Χάρη φώτισε τους προγόνους μας Λακκιώτες να υψώνουν, σε καίρια και εμφανή σημεία, μικρούς ναούς και προσκυνήματα, που συμβολίζουν και εμπνέουν υπομονή, αγωνιστικότητα ,θυσία.
Π.χ. Απέναντι από τον Άγιο Δημήτριο προς τα Κουπάκια, υπάρχει ο Άγιος Γεώργιος και προς Β., ο Άγιος Μηνάς, σε πολλά σημεία η Αγία Παρασκευή με κεντρική αναφορά σε εκκλησίες της Θεοτόκου.
Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΟΣΙΟΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑ
Η χρονολόγηση του μαρτυρίου, προκύπτει από την σύνδεση της σύλληψης και των βασανισμών με τον Βελή Πασά, τον γιο του Αλή-Πασά.
Του Πάπα Ζήση το μαρτύριο, συνδέεται με τον άλλον γιο του, τον Μουχτάρ.
Τα γεγονότα που περιγράφω παρακάτω έγιναν κατά τη διάρκεια του 10ου πολέμου κατά των Σουλιωτών 1800-1803.
Το 1798 ο Αλή Πασάς νίκησε τους Γάλλους και υπέταξε την Πρέβεζα. Ο Σουλτάνος του έδωσε τον τίτλο του Βεζύρη με 3 αλογοουρές. Ταυτόχρονα τα παιδιά του, ο Μουχτάρ και ο Βελής αλώνιζαν την Λάκκα και περισσότερο με τα πουγκιά και λιγότερο με τα όπλα υπέταξαν και τα Λακκοχώρια.
Στο τέλος του1799 με μεγαλύτερο πουγκί και αξίωμα από τον Αλή Πασά, έγινε η αποχώρηση της φάρας του Γ.Μπότσαρη από το Παλαιοχώρι με άλλες 70 οικογένειες για το Βουλγαρέλι της ΄Αρτας.
Η κατάσταση για τους Λακκιώτες και Σουλιώτες ήταν τραγική. Κεφαλές στο Σούλι ήταν ο Φώτο Τζαβέλας και ο Καλόγερος Σαμουήλ.
Μούργκα,Βούτσι.Αλογομάντρι και Λακκιά του Μαλάμου.
Με Σουλτανικό φιρμάνι τον Ιούνιο του 1800, με 15.000 και με συμπαράταξη και άλλων δυνάμεων, επιτίθεται ο ίδιος ο Αλή Πασάς κατά της αδυνατισμένης πλέον Σουλιώτικης Συμπολιτείας.
Τα περισσότερα στρατεύματα είχαν σχέση με τα δυό φρούρια της Ρουσιάτσας και Δερβιζιάνων, με το πέρασμα της περιοχής, με την στρατοπεύδευση κ.λ.π.
Ο Μοναχός Μακάριος, ο άοπλος και σκελετωμένος στο κέντρο των γεγονότων, έβλεπε, άκουγε, μάθαινε, παρατηρούσε και έστελνε μηνύματα ανάβοντας τα Καντήλια στο Κελί του, στον Αϊ-Δημήτρη, στους Αγίους Αποστόλους στα προσκυνήματα, που ήταν και κωδικοποιημένα για τις κινήσεις και τον όγκο των Στρατευμάτων.
Δέκτης ο Σαμουήλ που γνώριζε καλά, ως ντόπιος Δερβιζανιώτης, όλη την περιοχή .
Μούργκα,Βούτσι.Αλογομάντρι και Λακκιά του Μαλάμου επάνω από το Ρωμανό,το Αλποχώρι Μπότσαρη και το Παλαιοχώρι Μπότσαρη.
Η πανωλεθρία του 1792 κατά θαυματουργό τρόπο επαναλαμβάνονταν και το καλοκαίρι του 1800 σε βάρος των Τουρκαλβανών και του Αλή Πασά. Αναφέρω για παράδειγμα: Κίνηση του ίδιου με το δαυλί αναμμένο το απόβραδο προς τον Αϊ Δημήτρη, σήμαινε μετακίνηση προς ανάλογη κατεύθυνση, άναμμα πολλών καντηλιών στο κελί του ή σε άλλο προσκύνημα σήμαινε ανάλογη στρατοπέδευση, σβήσιμο πολλών καντηλιών, σήμαινε αποχώρηση από το στρατόπεδο. Κάπως έτσι η πολύ διαφορετικά γίνονταν η μετάδοση πληροφοριών στο Σούλι. Πάντως εξασφαλίζονταν ο αιφνιδιασμός και η διάδοση του πανικού στους Τουρκαλβανούς.
Κανένας δεν αντελήφθηκε το παραμικρό ούτε διατυπώθηκε καμιά υποψία. ΄Αναγκάζεται από την απελπισία του ο Αλή Πασάς και καταφεύγει στην στενή πολιορκία. Με άλλον τρόπο κατάλληλα προσαρμοσμένον συνεχίζονταν η πληροφόρηση και κατά την στενή πολιορκία.
Τον Απρίλιο του 1802 ο Αλή Πασάς διορίζεται από την Πύλη με σουλτανικό φιρμάνι με τον τίτλο Ρούμελη Βαλεσί με 5 αλογοουρές, τον υψηλότερο, κι έτσι γίνεται ο ισχυρότερος πασάς του Ευρωπαϊκού τμήματος.
Η Οθωμανική Διοίκηση, ονόμαζε,Ρούμελη την Βαλκανική Χερσόνησο, δηλαδή χώρα των Ρωμηών. ΄Έτσι με νέα επείγοντα καθήκοντα προς τα βορειότερα, την Μακεδονία και την Θράκη, αναχωρεί για την Ανδριανούπολη, αφήνοντας στο πόδι του τον Βελή Πασά.
Επιστρέφοντας, διορίζει αρχιστράτηγο όλων των δυνάμεων τον Βελή. Ο Βελή Πασάς ένοιωθε περισσότερη ασφάλεια στα δυό κοντινά φρούρια των Δερβιζιάνων και της Μπογόρτσας, εποπτεύοντας από εδώ καλύτερα τις 4 προσβάσεις προς την Λάκκα και κινούμενος περιοδικά προς την Ανάληψη της Λίπας.
Και εκεί στη Λίπα, υπάρχουν σχετικά με τα γεγονότα, ερείπια με μεγάλη ορατότητα και προς τα Τσερίτσιανα.
Η ΣΥΛΛΗΨΗ ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ
Η συνεχιζόμενη προς το Σούλι πληροφόρηση για πολύ καιρό απασχολούσε έντονα τους αξιωματικούς, τους ηγέτες και το στρατόπεδο και οι έρευνες δεν κατέληγαν σε κανένα αποτέλεσμα.
Εσωτερικό Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου
Τέθηκαν σε παρατήρηση και οι κινήσεις του Καλόγερου και τον συνέλαβαν για ανακρίσεις όταν έφθασε με το δαυλί στον Αϊ-Δημήτρη.
Σαν πούπουλο σύρθηκε ο αδύναμος Γέροντας και τον παρουσίασαν στον Βελή Πασά ως ύποπτον.
Τον είδε κακομοιριασμένο και ταλαιπωρημένο, του έκανε σύντομη ανάκριση στα πρόχειρα και τον παρέδωσε για συνέχιση της ανάκρισης σε βάθος.
Για αρκετές μέρες τον ανέκριναν με όλους τους τρόπους, βασανιστικούς και μη, αλλά δεν έβγαινε από το στόμα του Γέροντα κανένα στοιχείο και καμιά πληροφορία για κάποιον συνεργάτη.
Προσεύχονταν, έδειχνε ατάραχος και γαλήνιος, ξεπερνούσε τις αφόρητες πιέσεις με υπομονή και καρτερία.
Εκεί κοντά στις όχθες του Άνω Αχέροντα σχηματίζεται μια μεγάλη Βύρα, αρκετά βαθειά και με πολύ νερό. Είναι γνωστή για τα ψάρια της αλλά και για κάποια ατυχήματα.
Πήραν τον Γέροντα και τον έφεραν στην Βύρα. Αφού μάταια τον απείλησαν για πνίξιμο, τον έριξαν μέσα.
Κατάπληκτοι τον έβλεπαν να πετάγεται επάνω στεγνός και λιγνός ,όπως ήταν πριν.
Για τον βασανισμό, διάλεγαν Τουρκαλβανούς, που είχαν χάσει σε αυτόν τον πόλεμο δικούς τους, για να έχουν περισσότερο φανατισμό και μίσος.
Η τύφλωση από το μίσος δεν άφηνε να δουν το Θαύμα και με ξύλινα ρόπαλα τον χτυπούσαν και τον ξανάριχναν στη Βύρα.
Το φαινόμενο επαναλαμβάνονταν και ο Μακάριος έβγαινε ανέπαφος από το νερό, ολόξηρος και καθαρός.
΄΄ Βύρα ΄΄ στον Αχέροντα
Γύρω-γύρω από την Βύρα, αλάλαζαν φωνάζοντας: « Αυτός ο θάνατος αξίζει στους εχθρούς του Αλλάχ και του πολυχρονεμένου μας αφέντη Αλή - Πασά… ».
Το διαπιστωμένο και ορατό Θαύμα δεν άγγιξε ούτε συνεκλόνισε τους δήμιους.
Το τιμημένο Ράσο και το βασανισμένο σώμα ήταν στεγνά μετά από τόσες βίαιες καταβυθίσεις και ανασύρσεις από τα νερά του Αχέροντα.
Οι δήμιοι πιο σκληροί και επίμονοι, πείσμονες και πιστοί στον Αλλάχ, παρέδωσαν τον Μακάριο στον Βελή Πασά, ζητώντας τον αποκεφαλισμό του.
Και εκείνος τους έκανε το χατίρι. ΄Έκοψαν το σεπτό Κεφάλι του Μακαρίου τον Ιούλιο του 1802 σε κείνο το μέρος με εντολή του « γενναίου.. » πολεμάρχη και Αρχιστράτηγου των Τουρκαλβανών Βελή Πασά.!!
Από τότε η Βύρα αυτή πήρε το όνομα του Μακάριου και με κάποιες αλλοιώσεις από τα ορμητικά νερά, τα φερτά υλικά και την πάροδο 206 ετών μέχρι σήμερα 2008, παραμένει μνημονεύοντας τον Μακάριο και το Θαύμα. Με αυτό το όνομα αποκαλούνται μέχρι σήμερα όλα τα αγροκτήματα που είναι γύρω από την Βύρα που ποτίστηκαν και αγιάστηκαν με το αίμα του Μακάριου.
Σε αυτή τη Βύρα πνίγηκε το 1908 με 1910 το παιδί του Δημητρίου Ναστούλη ή Παπασωτηρίου που είχε πάει μόνο του για ψάρεμα.
ΟΙ ΕΦΙΑΛΤΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΤΟΥ ΒΕΛΗ.
Το ίδιο βράδυ, ο Βελή Πασάς πετάχτηκε τρομαγμένος από τον ύπνο. ΄Έμεινε για λίγο ξυπνητός, ξανακοιμήθηκε και το ίδιο όνειρο - εφιάλτης του τάραξε τον ύπνο του.
Πιο έντονα και επίμονα το επόμενο βράδυ συνέβησαν τα ίδια. Ο αρχικός προβληματισμός, έγινε φόβος και κατόπι ένοιωθε τρόμο.
Φανέρωσε πρώτα το όνειρο στο επιτελείο του και σε φίλους του αξιωματικούς ζητώντας ερμηνεία στο όνειρο και στήριξη. Το όνειρο είναι το εξής:
Μπροστά στην είσοδο της σκηνής του, ο Βελή Πασάς βλέπει επίμονα έναν καβαλάρη σε κόκκινο άλογο.
Φορούσε Ρωμαϊκή στρατιωτική περιβολή και περικεφαλαία. Στο χέρι του κρατούσε αιχμηρό ακόντιο και πίσω από τον έφιππο, στα καπούλια, ήταν το αδύναμο γεροντάκι που τον είχε ανακρίνει πριν από 3 μέρες.
Του τον είχαν φέρει ως πληροφοριοδότη του εχθρού. Με τις ανακρίσεις δεν βρέθηκαν σε βάρος του στοιχεία. Με εντολή του όμως τον χάλασαν.
---«…Μετά από αυτό, που επίμονα μου συμβαίνει, έχασα τον ύπνο μου, δεν θέλω να νυχτώσει, έχω εφιάλτες, νοιώθω τύψεις και υποφέρω. Βλέπω τον καβαλάρη και τον αδύνατο γέροντα παντού ακόμα και στο ξύπνιο. Δεν με χωράει ο τόπος και προσπαθώ να ξεχάσω γυρίζοντας ταραγμένος εδώ και εκεί..».
Μια μέρα με τους αξιωματικούς του, επιθεωρώντας τα φυλάκια και τις διάφορες μονάδες στάθηκε και στο ύψωμα του Αγίου Δημητρίου. Μπαίνοντας στην εκκλησία, ο Βελή Πασάς, βρίσκεται μπροστά στη εικόνα του Αγίου Δημητρίου, τον καβαλάρη με τη Ρωμαϊκή στολή και την περικεφαλαία. Σταματάει απότομα και κάνει με φόβο βήματα πίσω αναφωνώντας :
«Αυτός είναι, που με το κόκκινο άλογο κουβαλάει τον γέροντα στα καπούλια και τον φέρνει στον ύπνο μου. Αυτός με απειλεί ζητώντας εκδίκηση..».
Άγιος Δημήτριοςτοιχογραφία
Οι αξιωματικοί βλέποντας την ταραχή του αρχιστράτηγου, δεν τόλμησαν ούτε να μιλήσουν, ούτε να τον ρωτήσουν, διότι δεν μπορούσαν να καταλάβουν την ταραχή και την άτακτη υποχώρηση από την Γκιαούρικη Εκκλησία.
Επιστρέφοντας το απόγευμα σιωπηλά και με σκέψεις προς τον καταυλισμό, ο πιο κοντινός του και έμπιστος τόλμησε παράμερα να τον ρωτήσει:
-- Πολυξάκουστε Στρατηγέ μας, μόλις μπήκες στη εκκλησιά των Ρωμιών, εκεί πάνω στο τσουμπάρι, μονολογούσες και απότομα βγήκες έξω. ΄Άκουσα από το στόμα σου , « αυτός είναι », και αν θέλεις πολυχρονεμένε, εξήγησέ μου τη σοβαρότητα του θέματος, που δεν καταλάβαμε τίποτα.
Οι άλλοι προπορεύονταν , οι δυό τους κοντοστάθηκαν και ο Βελής με σοβαρό βλέμμα προς την γη απάντησε:
-- ΄Όλοι σας είδατε στην πόρτα της εκκλησιάς των Γκιαούρηδων την εικόνα με τον καβαλάρη στο κόκκινο άλογο. Αυτός παρουσιάζεται στον ύπνο μου με τον γέροντα στα καπούλια. Με εντολή μου, πριν από λίγες μέρες του έκοψαν το κεφάλι...
Εκείνη την εποχή με τη βία χιλιάδες χριστιανοί ως κτίστες ,ξυλουργοί, εργάτες κ.λ.π. από διάφορα μέρη είχαν επιστρατευθεί και εκινούντο στη Λάκκα Σούλη για το γρήγορο χτίσιμο και εξοπλισμό των πύργων-φρουρίων για στενότερο αποκλεισμό του Σουλίου.
Ο ΑΛΗ ΠΑΣΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΝΤΑΛΑΜΑΝΙ
Η συντροφιά διαλύθηκε, διότι ο καθένας πήγε στη μονάδα του και ο Βελή Πασάς κατευθύνεται στη σκηνή του. Πριν φθάσει, βλέπει την φρουρά του Αλή Πασά, του πατέρα του, και στη συνέχεια μπαίνει στη σκηνή που τον περίμεναν.
Η άφιξη του Αλή, ήταν ξαφνική, διότι το 1792 ,που έπαθε την μεγάλη πανωλεθρία, ήταν στη Μπογόρτσα (σ. Θεσπρωτικά Όρη ) και γνώριζε από πανικό, αλλά και πολύ πρόσφατα ζεματίστηκε από την Σουλιώτικη Λεβεντιά και από το Ρωμαίηκο Φιλότιμο. Πρόσεχε τη δική του ασφάλεια και προτιμούσε περισσότερο να εποπτεύει από το παλαιότερο σαράγι-φρούριο που είχε κάτω από τον Άί-Λια, στο Τόσκεσι ( σ. Αχλαδέα ) που ήταν και άμεση έξοδος προς τα Γιάννινα.
Οι συμπατριώτες του Τουρκαλβανοί, έχασαν την Ρωμηοσύνη τους από τότε που οι πρόγονοί τους έφυγαν από την Ορθοδοξία και έγιναν Μωαμεθανοί.
Αποχώρησε από τη σκηνή η συντροφιά του Αλή, για να βρεθούν μόνοι τους ο Βαλεσί Ρούμελη και ο πασάς Αρχιστράτηγος κατά την τάξη της Πύλης για το σοβαρό θέμα των Σουλιωτών που ήταν πολύ μεγάλο για την κραταιά αυτοκρατορία. Με τους Σουλιώτες είχαν ασχοληθεί τότε και οι μεγάλες Δυνάμεις του κόσμου, ο Μέγας Ναπολέων, η Αικατερίνη της Ρωσίας, η Αγγλία. Αλλά θα τα έλεγαν μαζί και ως Πατέρας με γιο. Κατά την ενημέρωση και τις συζητήσεις ο έμπειρος Αλής παρατήρησε την έντονη ανησυχία του Βελή και ο γιος άνοιξε τη καρδιά του στον πατέρα του:
-- Πατέρα, πριν από λίγες μέρες, επάνω εκεί στο ύψωμα, στην εκκλησιά των Ραγιάδων πιάστηκε ως κατάσκοπος των θέσεών μας, με ένα δαυλί αναμμένο ένας αδύνατος ασπρομάλλης γέροντας. Από τις έρευνες και ανακρίσεις δεν βρήκαμε άκρη και με εντολή μου έκοψαν το κεφάλι του Γκιαούρη. Από εκείνο το βράδυ παρουσιάζεται στον ύπνο μου καβαλάρης σε κόκκινο άλογο με τον γέροντα στα καπούλια, οπλισμένος και με περικεφαλαία.
Σήμερα τον είδα σε εικόνα που είναι στην εκκλησιά των ραγιάδων εκεί επάνω στο ύψωμα.
--Κατάλαβα, απάντησε ο Αλή Πασάς. Μυαλό δεν έχεις κουκούτσι. Τι κακό μπορούσε να κάνει ένα κοκαλιάρικο γεροντάκι με μια χούφτα κρυφοτούφηδες και κατσικοκλέφτες σε σένα, στον ξακουσμένο πατέρα σου Αλή Πασά και στο μεγάλο Βιλαέτι, νάχει δόξα ο Αλλάχ.
Με την κρυψίνοιά του, δεν έδειξε την δική του ανησυχία και φόβο, όπως γίνεται σε ένα στρατόπεδο. Οι δυό άνδρες βγήκαν από την σκηνή και για να ευμενίσει τον Άγιο Δημήτριο ο Αλής είπε στον Βελή:
----Αυτός ο τόπος που φαίνεται και από επάνω που δεν φαίνεται, όλο το δάσος και ο βοσκότοπος, όλα τα χωράφια που είναι γύρω από τον τόπο του φονικού και τις απέναντι δυτικά ράχες από σήμερα τις παραχωρώ στον Άγιο Δημήτριο. Στο εξής, οι καλλιεργητές μπαστινούχοι θα πληρώνουν το ίμορο και το δέκατο στην εκκλησιά αυτή .
Από τότε, ολόκληρο το δάσος Νταλαμάνι έγινε βακούφικο και συνεχίστηκε και μετά την πτώση του Αλή, από την νέα οθωμανική κατάσταση .
Δάσος στην περιοχή Νταλαμάνη
Αλλά και μετά από την Ελληνική απελευθέρωση ο απλός και πιστός Λαός της περιοχής έσωσε με ακρίβεια τα γεγονότα.
Οι οικονομικοί παράγοντες προσέγγισαν ανιστόρητα και ωφελιμιστικά μέχρι το 1955 τα σημαντικά γεγονότα του 1800.
Η χλιαρή προσέγγιση από την Εκκλησιαστική Διοίκηση, δεν ανέδειξε την προσφορά και το μαρτύριο του Μακαρίου.
Η πρόοδος και η ακμή της Μονής Μεσιανών οφείλεται στον μαρτυρικό θάνατο του Μακαρίου, που είχε ως συνέπεια την απόφαση του Αλή Πασά.
Μαθητές του Ελληνικού Σχολαρχείου επί Τουρκοκρατίας, διέσωσαν πολλά από το πνεύμα Θυσίας του Εθνομάρτυρα.
Εμείς μετανοιωμένοι για τις δικές μας παραλείψεις, παρακαλούμε τον Οσιοεθνομάρτυρα Μακάριο να μεσιτεύει για το έλεος του Χριστού για μας και όλη τη Λάκκα Σούλι που τον ξεχάσαμε.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Γκουμπές : Σχήμα τόξο χωρίς διέξοδο και χωρίς παράθυρο τεχνικός ή φυσικός η λεγόμενη τρώγλη.
Σούγκραφο : Ραγδαία και βίαιη μετά σφοδρού αέρος λεπτού χαλαζιού πτώση (χαλαζοκαταιγίδα ).
Κλεφτόγουρνες : Είσαν καταρχάς γούρνες όπου άνοιγαν οι αρματωλοί κλέφτες στο βάθος του γόνατου και καμουφλαζ για να είναι έτοιμοι για αιφνιδιασμό του εχθρού και εντός του στρατοπέδου του ή όπισθέν του και απλή ερμηνεία εκεί έψηναν το κρέας για την τροφοδοσία των.
Φωτιά : συνθηματικές φωτιές σε προσυμφωνημένο σχήμα – σύνθημα – με συνεννόηση των αντάρτικων ομάδων.
Κουπάκια : Περιοχή όπου κατά την παράδοση του τόπου ήταν μέρος που κατασκεύαζαν κουπιά για τις βάρκες της Αχερουσίας λίμνης που πιθανόν να ήταν στην περιοχή, όπως εικάζεται από τα ευρήματα οργανισμών που βρέθηκαν στην θέση ¨ Παλιόμυλος ¨ του Δ. Δ. Γεωργάνων.
Αλογοουρές : Βαθμός ιεραρχίας.
Βακούφι: Ιδιοκτησία εκκλησίας.
Ιερέας Λεωνίδας Ευαγγέλου Νίκας
3 Απριλίου 2008 Γεωργάνοι Λάκκας Σούλι
Τηλ.26540 - 31318 και 26540 – 31138
Ο
ΟΣΙΟΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑΣ
ΜΑΚΑΡΙΟΣ
ΙΟΥΛΙΟΣ 1802 ΣΤΑ ΔΕΡΒΙΖΙΑΝΑ
Επιμέλεια Β. Μ.
Απρίλιος 2008 - Γεωργάνοι Λάκκας Σούλι
Αφιερούται
εις μνήμη της γιαγιάς μου Βαρβάρας Παπασωτηρίου - Νίκα
Ο ΟΣΙΟΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ
ΙΟΥΛΙΟΣ 1802 ΣΤΑ ΔΕΡΒΙΖΙΑΝΑ
Σήμερα, που η Ορθόδοξη Εκκλησία βρίσκεται σε διωγμό ,θέλω να καταθέσω για τους νεώτερους, αλλά και για τους ερευνητές της Ιστορίας τα παρακάτω που αφορούν τον όσιο και εθνομάρτυρα Μακάριο.
ΠΗΓΕΣ
Αυτά βασίζονται:
-- Στην οικογενειακή μου παράδοση, από το γένος - φάρα των Νικάτων —Κουτσονίκα.
-- Στην οικογενειακή μου παράδοση από τα Δερβίζιανα, την γιαγιά μου Βαρβάρα, θυγατέρα του ιερέα Σωτήρη Παπασωτηρίου και Ιερέως Χρήστου Παπασωτηρίου αδελφού της .
--Στις ζωντανές περιγραφές μεγαλυτέρων μου από τα Δερβίζιανα, από τους Γεωργάνους και από τα γύρω χωριά της Λάκκας.
--Στις πληροφορίες που είχα ως Εφημέριος στα Δερβίζιανα και ως Αρχιερατικός Προϊστάμενος της περιοχής.
--Στις επισκέψεις μου στα Ιστορικά Τοπωνύμια «Γκουμπές» στο δάσος Νταλαμάνι, στη «Βύρα του Μακάριου»του Άνω Αχέροντα και στα παραποτάμια χωράφια στη θέση «Μακάριος» στον Κάμπο του Πασά και
--Στο Ιστορικό του κτηματολογίου της Ιεράς Μονής Μεσιανών και Αγίου Δημητρίου.
Επίσης έχω υπ’ όψη μου δημοσιεύματα του Δερβιζιανιώτη Μιχαήλ Μίχα, του περιοδικού Αθηνών Ηπειρωτική Εταιρεία ( τ. 277/02 σ. 455 ), κ.λ.π. και περισσότερο από όλα τον θρύλο για τα « Καντήλια του ξεχασμένου καλόγερου », που πλανάται σε πάρα πολλά μέρη της Ελλάδος και ας πέρασαν περισσότερα από διακόσια χρόνια. Γι αυτόν τον θρύλο και τον μοναχό, είχε γράψει ο από την Κατερίνη Θεολόγος καθηγητής Λάζαρος Τσακιρίδης, που είχε υπηρετήσει στο Γυμνάσιο των Δερβιζιάνων, πριν από πολλά χρόνια.
Για τα « Καντήλια του Καλόγερου » είχε γίνει λόγος πληροφοριακός από Μακεδόνα Εντεταλμένο Ι.Μ. στη 10η Πανορθόδοξη Συνδιάσκεψη στο Συνεδριακό Κέντρο της Ευαγγελίστριας (16-21/9/1998 της Αλιάρτου Βοιωτίας στην οποία συμμετείχε ο κ. Βησσαρίων Μπακόλας.
Του ζητήθηκαν περισσότερες πληροφορίες (που δεν γνώριζε, όπως μας είπε) και επιβεβαίωση του τόπου. Τότε, είχε επικαιρότητα, λόγω των γεγονότων στα μοναστήρια των Σέρβων στο Κόσσυφοπέδιο και τηνΒοσνία-Ερζεγοβίνη.
Το ενδιαφέρον όμως από το Άγιον Όρος και οι μαθητικές αναμνήσεις του Μοναχού Απολλώ, ξύπνησε τις συνειδήσεις μας για τα δικά μας χρέη για τον Μακάριο που έγινε πρότυπο Θυσίας για την Ορθοδοξία και την Πατρίδα μας , εις μίμησιν της Θυσίας του Χριστού.
ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑΣ ΤΟΥ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ.
Νότια από τα Δερβίζιανα, στον σημερινό αυτοκινητόδρομο προς τα Λέλοβα ( σ. Θεσπρωτικό ), υπάρχει μικρή προς τα δεξιά και Δυτικά, διακλάδωση. Αυτή μετά από 250 περίπου μέτρα, μας οδηγεί στο ονομαστό και ιστορικό Μοναστήρι των Μεσσιανών.
Είσοδος της Ιεράς Μονής Αποστόλων Πέτρου και Παύλου
Σώζεται το καθολικόν της Μονής αφιερωμένου στους κορυφαίους Αποστόλους Πέτρον και Παύλον.
Εκεί είναι και το μνημείο της 23ης Ιουλίου 1944 του Ναπολέοντα Ζέρβα και το Κέντρο Εκπαιδεύσεως Ανταρτών του ΕΔΕΣ.
Μνημείο ΕΔΕΣ - ΕΟΕΑ
Από αυτό το σημείο περνούσε το νεώτερο και επίσης ιστορικό Ντερβένι, που ήταν σημαντικό πέρασμα και σταυροδρόμι του 1912 και της Εθνικής Αντίστασης της 10ετίας του 1940.
Πολύ κοντά και προς τα Β. υπάρχει η βρύση « Μήιλι » ως ένα κατάλοιπο του Ντερβενιού, που από τα Γιάννινα οδηγούσε από τους Βαρυάδες και την Ανατολική Λάκκα με τις διακλαδώσεις στα Μεσιανά – Νταλαμάνι προς Λέλοβα - Άρτα ή μέσω Ρουσιάτσας ( σ. Πολυστάφυλλο ) προς τον Λούρο - Πρέβεζα ή προς το Σούλι και Δυτική Λάκκα.
Βρύση Νότια της Μονής των Αποστόλων
Δυτικά των Μεσιανών και σε 300 περίπου μέτρα, από την κατηφόρα υψώνεται γήλοφος με μεγάλα δέντρα, με καλή ορατότητα προς ολόκληρη την Κεντρική Λάκκα και τα βουνά που την περικυκλώνουν και προς το σταυροδρόμι του Ντερβενιού που περιέγραψα.
Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου
Εκεί ακριβώς βρίσκεται ο Άγιος Δημήτριος, παλαιότερο μοναστήρι από αυτό των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, οποίος κτήστικε από την ενορία Δερβιζιάνων κατά το έτος 1400 μ.χ.
Ο Άγιος Δημήτριος είναι απέναντι και φαίνεται καθαρά από τον άλλον τόπον του Νεώτερου Μαρτυρίου της 25-2-1945, στο Νταλαμάνι, όπου οι συγγενείς των θυμάτων και επιζήσαντες αντιστασιακοί, φρόντισαν και έγινε το Μνημείο των σφαγιασθέντων και ο Ναός του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου. Και αυτοί περιμένουν τη Δικαίωση.
Άποψη Ι. Ναού Α. Γρηγορίου και Μνημείου.
Και οι δύο Ναοί –Μοναστήρια, βρίσκονται στην είσοδο του μεγάλου δάσους που έμεινε με το ξενικό όνομα Νταλαμάνι, από τη λέξη ντάλα που πιθανόν στα τούρκικα σημαίνει πολύ δυνατό, πολύ μεγάλο, π.χ. όπως οι παλαιότεροι θυμούνται τη φράση «ντάλα μεσημέρι».
Άποψη περιοχής
Αντίστοιχη ονομασία υπάρχει, στο πέρασμα - είσοδο, όπως και εδώ, στα Τσερίτσιανα. Αλλά και στην Ν. Τουρκία σε πέρασμα στενών υπάρχει η ίδια ονομασία .
Άποψη περιοχής
Αυτό το μεγάλο Δάσος, αυτό το Σταυροδρόμι, αυτό το σημαντικό πέρασμα, αυτός ο καθαγιασμένος πολλές φορές και μαρτυρικός Τόπος, που είναι ταυτόχρονα και ερημικός, φιλοξένησε τον Μακάριο.
Λεπτομέρειες από την περιοχή
Η ΚΑΛΥΒΑ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΑ.
Μέσα στο δάσος σε 1000 περίπου μέτρα, νοτιοανατολικά του Αγίου Δημητρίου προς την Ρουσιάτσα, σε μικρό ξέφωτο της πλαγιάς υπάρχει ο Γκουμπές του Καλόγερου. ΄Έτσι προσδιορίζεται ακόμη και τώρα η θέση της καλύβας του Γέροντα.
Η σημερινή κατάσταση του ¨ Γκουμπέ¨
Πολύ κοντά της, χωρίς να φαίνεται από τους διαβάτες, υπήρχε ο δρόμος από τα Μεσιανά προς την Ρουσιάτσα.
Αυτό τον δρόμο πρόσφατα μερίμνη της Δημαρχίας Λάκκας Σούλη άνοιξε και ξεκαθάρισε το Δ.Δ. Δερβιζιάνων και έκαναν επισκέψιμη τώρα, την Καλύβα - Γκουμπές του Καλόγερου.
Η Καλύβα - Γκουμπές φαίνεται μόνο από τις κορυφές του Βούτσι ή Κακοσούλι υψόμετρο 1340 και 1553 μ., πάνω από το Αλογομάντρι , τη Λακκιά του Μαλάμου και την Μούργκα με υψόμετρο 1200 μ.
Λεπτομέρειες από την περιοχή
Εκεί στα τελευταία χρόνια εντοπίστηκε η πέτρινη βάση και περίμετρος της μικρής Καλύβας με υπόδειξη και βοήθεια του Αναστάσιου Μίχα. Είχε χαθεί από την ερήμωση, την κατάργηση του δρόμου, και την πυκνότητα του δάσους. Έντονο ενδιαφέρον έδειξε επί τόπου για τον εντοπισμό του κελιού και ο Πρόεδρος της Σουλιώτικης Συμπολιτείας, ο κ. Νικ. Στράτης.
Από ζωντανή διήγηση της γιαγιάς μου Βαρβάρας, θυγατέρα του ιερέα και εφημερίου Δερβιζιάνων Σωτηρίου Παπασωτηρίου, υπήρχε εκεί ένα φυσικό στέγαστρο, μια φυσική τρώγλη σε σχήμα τόξου, οπλισμένη από επάνω με ξύλα και παχύ στρώμα με χώμα.
Επί τόπου υπάρχουν άφθονα δρυόδενδρα και τζέροι που με το πλέξιμό τους δημιουργούν με το χώμα αδιαπέραστη από νερά και υγρασία στέγη.
Φυσικά ο Μακάριος με πέτρες είχε διαμορφώσει προστατευτικά τον χώρο, χωρίς να δίνει στόχο.
Όπως τονίζει ο Λαμπρίδης, βιβλ.10ο, μετά την υποδούλωση το 1798 και1799 των χωριών της Λάκκας από τον Αλή Πασά,σε αυτό το πέρασμα,σελ.44 και 45, δύο φρούρια ανέγειρε, ένα στη Μπογόρτσα και ένα « εις το ακρότατον των Δερβιζιάνων », στον Άγιο Δημήτριο .
Πράγματι στον Άγιο Δημήτριο υπάρχουν πολλά ερείπια του πύργου. Αυτά πρέπει να είναι από τον πύργο του Αλή Πασά και όχι από κελιά , διότι ο ναός δεν ήταν ποτέ Μονή επανδρωμένη.
Ερείπια του πύργου δίπλα από τον Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου
Χαμηλότερα από το Κάθισμα του Γέροντα, στον Κάμπο του Πασά απλώνεται χώρος πρόσφορος για μεγάλο στρατόπεδο και η ποταμιά του Άνω Αχέροντα με αρκετά νερά.
Προς το ανάραχο αριστερά, υπάρχει η τοποθεσία και τα ερείπια «Φούρνοι» για τα στρατόπεδα. Εδώ ακριβώς είχαμε τις μεγάλες Νίκες των Σουλιωτών-Λακκιωτών το 1775 κατά του Κουρτ Πασά. ( ΣΤ΄Πόλεμος Κραψ.σελ. 109 ) . Ο ΄Άνω Αχέροντας είναι ο παραπόταμος των Αρχαίων ο Σελλήεις ,που εμείς τον λέμε ο Λακκιώτικος.
Ο ΜΟΝΑΧΟΣ ΚΑΙ Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΟΥ.
Κανένας δεν γνωρίζει τον τόπο καταγωγής του, ούτε και το κοσμικό του όνομα. Και είναι απόλυτα δικαιολογημένο για εκείνα τα μαύρα χρόνια στα μέρη μας, διότι ο κατακτητής ξέσπαγε στους συγγενείς, όπως έγινε στους Γεωργάνους την ίδια περίπου εποχή με τον Πάπα-Ζήση που έμεινε στην ιστορία ως « Τσιρούκης ».
Το όνομα Μακάριος είναι όνομα από τον χορόν των Οσίων Πατέρων της Εκκλησίας. Όπως είναι γνωστό, όποιος έχει την επιθυμία και θέλει να γίνει Μοναχός, θα αρνηθεί τα του κόσμου. Προ της κουράς του τελείται μια κανονική τάξη ακολουθίας της αφιέρωσής του. Κατά την Χειροθεσία από τον επιχώριο Επίσκοπο ή τον κανονικό του Αντιπρόσωπο, επιλέγει ο ίδιος ένα όνομα απ΄ το αγιολόγιο της εκκλησίας και από αυτή την σημαντική ημέρα, με όλες του τις δυνάμεις και την βοήθεια της Θείας Χάριτος, φροντίζει να ομοιάσει τον Όσιο ή τον Μάρτυρα που ο ίδιος επέλεξε. Στην καθημερινή του πνευματική και σωματική του άσκηση, ξεχωριστή θέση έχουν οι αρετές της Υπακοής, της Ταπεινοφροσύνης, της Προσευχής, της Παρθενίας, της Ακτημοσύνης…
Για αυτή την περίοδο (1798-1804)είναι δύσκολο να βρεθούν στοιχεία και για τη σχέση του με συγκεκριμένο μοναστήρι ή Επισκοπή. Ακόμη και για την σύζυγο του καπετάν Μπαλάσκα Μαρία, που ήταν επώνυμη, ως θυγατέρα του Γιώρη Μπότσαρη και αδελφή του Κίτσου Μπότσαρη δεν γνωρίζουμε την κανονικότητα, όταν στην Αγία Παρασκευή - στο Κούγκι πήρε και αυτή ως Μοναχή, το όνομα Μακαρία, εκείνα τα δύσκολα για τους Λακκώτες και Σουλιώτες χρόνια 1798-1804.
Επικρατούσε τότε και μεταξύ των κληρικών της Λάκκας κάποια αταξία με τον Μητροπολίτη Ιωαννίνων Ιερόθεο λόγω της βίας από τον Αλή Πασά. Είναι γνωστές οι επιστολές προς τον Παραμυθίας Χρύσανθο. Στην φοβερά ταραγμένη εποχή και περιοχή ο Μακάριος ζήτησε την ηρεμία και την γαλήνη στο ελαφρύ θρόισμα των φύλλων των πανύψηλων δένδρων, στο κελάιδεμα των πουλιών και το λάλημα του τσαλαπετεινού.
Και για ποικιλία είχε τα δυνατά σιούγκραφα, τα ανεμοβόρια και τα ουρλιαχτά των ζώων του δάσους.
Η τροφή του ήταν λιτότατη χόρτα και φρούτα, που εύρισκε στα άγρια και ήμερα δέντρα.
Δεν γνωρίζουμε σε ποια κατάσταση ήταν τα Μοναστήρια των Μεσιανών και Αγίου Δημητρίου εκείνα τα χρόνια και ως εφημέριος δεν βρήκα κάτι που να μνημονεύεται ως Μοναχός, σε ένα από τα δύο πριν από το τραγικό μαρτύριό του που θα περιγράψω παρακάτω.
Άλλωστε αυτά κάτω από τον ασφυκτικό έλεγχο του Αλή Πασά θα είχαν ερημώσει και ο ρόλος του Μακάριου ,έξω από αυτά, ήταν το άναμμα των καντηλιών, ως δέηση και ελπίδα. Εκεί αυτός ήταν ο ξωμερίτης και ο άγνωστος, όπως συνέβαινε ,τότε ακριβώς και με τον Σαμουήλ στο Κούγκι. Κάτω από σκληρές πολεμικές συνθήκες και σε επικίνδυνο πέρασμα οι Μονές είχαν ερημώσει. Η Αποστολή του γέροντα ήταν το άγρυπνο μάτι στους Ιερούς τόπους, από την μαγαρισιά των Αγαρηνών.
Από αυτά τα μέρη πέρασε ο Κοσμάς ο Αιτωλός 3 φορές κατά τα 8 Ιεραποστολικά χρόνια στην ΄Ήπειρο (Λαμ.σ.69). Η τελευταία του ήταν την άνοιξη του 1779, τότε που άφησε τον Σαμουήλ (κατά κόσμον Σταύρον ή Ιωάννην Θεμελή ) κατά παράδοση, στους Γεωργάνους με κατεύθυνση Ρωμανό και Σούλι. ΄Ολων των γεγονότων που είχαν σχέση με το «ποθούμενο» προηγήθηκε το μαρτύριο του Πατρο-Κοσμά με διαταγή του Κουρτ-Πασά στο Κολικόντασι ,την 24 Αυγούστου 1779.
Αν ο Πάπα Ζήσης της Αγίας Παρασκευής Γεωργάνων, ο οσιοεθνομάρτυρας του 1801, συνδέονταν με τον Σαμουήλ της Αγίας Παρασκευής, είναι σίγουρο ότι και ο άγνωστος κοσμικά, Μακάριος, έχει σχέση με το Κούγκι και τον Σαμουήλ. Μακάριος και Πάπα-Ζήσης έδωσαν συνέχεια στο Μαρτύριο του Πατροκοσμά και ήσαν πρόδρομοι του Σαμουήλ, στις παραμονές της αινιγματικής «τελευταίας κρίσης».
Κατ’ επανάληψη οι πηγές, αναφέρονται στα γεγονότα του Μπάλα, και ο ίδιος μικρό παιδί τότε, έντονα ενθυμούμαι τον εντυπωσιασμό στους Γιωργανίτες από τις Σουλιώτικες Ιστορίες του Γάκη-Παπά, παιδί του Πάπανικόλα . Η Ευαγγελίστρια του Μπάλα ,μοναδική στα Σουλιωτοχώρια και αρχαιότερη της Σαμονίβας, συνδέεται με τον Πάτρο-Κοσμά. Ο σύγχρονος του Πάπα-Ζήση, Παπανικόλας, φτηνά την γλίτωσε από τον τύραννο.
Από τις « Κλεφτόγουρες » με τις φωτιές και τον καπνό, οι μυημένοι έπαιρναν τα μηνύματα, όπως στην αρχαιότητα.
Η στρατηγική θέση όμως, του ταπεινού Γκουμπέ - του Καλόγερου, του αθέατου από τα ποιο κρίσιμα σημεία και του ορατού από την Μούργκα , το Βούτσι , τη Λακκιά του Μαλάμου και το Αλογομάντρι ,ήταν ασύγκριτα ακαταμάχητη για πολύ καιρό.
Στο μοναδικό συμπαγές χριστιανικό κέντρο της Ηπείρου της Σουλιώτικης Συμπολιτείας, η Θεία Χάρη φώτισε τους προγόνους μας Λακκιώτες να υψώνουν, σε καίρια και εμφανή σημεία, μικρούς ναούς και προσκυνήματα, που συμβολίζουν και εμπνέουν υπομονή, αγωνιστικότητα ,θυσία.
Π.χ. Απέναντι από τον Άγιο Δημήτριο προς τα Κουπάκια, υπάρχει ο Άγιος Γεώργιος και προς Β., ο Άγιος Μηνάς, σε πολλά σημεία η Αγία Παρασκευή με κεντρική αναφορά σε εκκλησίες της Θεοτόκου.
Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΟΣΙΟΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑ
Η χρονολόγηση του μαρτυρίου, προκύπτει από την σύνδεση της σύλληψης και των βασανισμών με τον Βελή Πασά, τον γιο του Αλή-Πασά.
Του Πάπα Ζήση το μαρτύριο, συνδέεται με τον άλλον γιο του, τον Μουχτάρ.
Τα γεγονότα που περιγράφω παρακάτω έγιναν κατά τη διάρκεια του 10ου πολέμου κατά των Σουλιωτών 1800-1803.
Το 1798 ο Αλή Πασάς νίκησε τους Γάλλους και υπέταξε την Πρέβεζα. Ο Σουλτάνος του έδωσε τον τίτλο του Βεζύρη με 3 αλογοουρές. Ταυτόχρονα τα παιδιά του, ο Μουχτάρ και ο Βελής αλώνιζαν την Λάκκα και περισσότερο με τα πουγκιά και λιγότερο με τα όπλα υπέταξαν και τα Λακκοχώρια.
Στο τέλος του1799 με μεγαλύτερο πουγκί και αξίωμα από τον Αλή Πασά, έγινε η αποχώρηση της φάρας του Γ.Μπότσαρη από το Παλαιοχώρι με άλλες 70 οικογένειες για το Βουλγαρέλι της ΄Αρτας.
Η κατάσταση για τους Λακκιώτες και Σουλιώτες ήταν τραγική. Κεφαλές στο Σούλι ήταν ο Φώτο Τζαβέλας και ο Καλόγερος Σαμουήλ.
Μούργκα,Βούτσι.Αλογομάντρι και Λακκιά του Μαλάμου.
Με Σουλτανικό φιρμάνι τον Ιούνιο του 1800, με 15.000 και με συμπαράταξη και άλλων δυνάμεων, επιτίθεται ο ίδιος ο Αλή Πασάς κατά της αδυνατισμένης πλέον Σουλιώτικης Συμπολιτείας.
Τα περισσότερα στρατεύματα είχαν σχέση με τα δυό φρούρια της Ρουσιάτσας και Δερβιζιάνων, με το πέρασμα της περιοχής, με την στρατοπεύδευση κ.λ.π.
Ο Μοναχός Μακάριος, ο άοπλος και σκελετωμένος στο κέντρο των γεγονότων, έβλεπε, άκουγε, μάθαινε, παρατηρούσε και έστελνε μηνύματα ανάβοντας τα Καντήλια στο Κελί του, στον Αϊ-Δημήτρη, στους Αγίους Αποστόλους στα προσκυνήματα, που ήταν και κωδικοποιημένα για τις κινήσεις και τον όγκο των Στρατευμάτων.
Δέκτης ο Σαμουήλ που γνώριζε καλά, ως ντόπιος Δερβιζανιώτης, όλη την περιοχή .
Μούργκα,Βούτσι.Αλογομάντρι και Λακκιά του Μαλάμου επάνω από το Ρωμανό,το Αλποχώρι Μπότσαρη και το Παλαιοχώρι Μπότσαρη.
Η πανωλεθρία του 1792 κατά θαυματουργό τρόπο επαναλαμβάνονταν και το καλοκαίρι του 1800 σε βάρος των Τουρκαλβανών και του Αλή Πασά. Αναφέρω για παράδειγμα: Κίνηση του ίδιου με το δαυλί αναμμένο το απόβραδο προς τον Αϊ Δημήτρη, σήμαινε μετακίνηση προς ανάλογη κατεύθυνση, άναμμα πολλών καντηλιών στο κελί του ή σε άλλο προσκύνημα σήμαινε ανάλογη στρατοπέδευση, σβήσιμο πολλών καντηλιών, σήμαινε αποχώρηση από το στρατόπεδο. Κάπως έτσι η πολύ διαφορετικά γίνονταν η μετάδοση πληροφοριών στο Σούλι. Πάντως εξασφαλίζονταν ο αιφνιδιασμός και η διάδοση του πανικού στους Τουρκαλβανούς.
Κανένας δεν αντελήφθηκε το παραμικρό ούτε διατυπώθηκε καμιά υποψία. ΄Αναγκάζεται από την απελπισία του ο Αλή Πασάς και καταφεύγει στην στενή πολιορκία. Με άλλον τρόπο κατάλληλα προσαρμοσμένον συνεχίζονταν η πληροφόρηση και κατά την στενή πολιορκία.
Τον Απρίλιο του 1802 ο Αλή Πασάς διορίζεται από την Πύλη με σουλτανικό φιρμάνι με τον τίτλο Ρούμελη Βαλεσί με 5 αλογοουρές, τον υψηλότερο, κι έτσι γίνεται ο ισχυρότερος πασάς του Ευρωπαϊκού τμήματος.
Η Οθωμανική Διοίκηση, ονόμαζε,Ρούμελη την Βαλκανική Χερσόνησο, δηλαδή χώρα των Ρωμηών. ΄Έτσι με νέα επείγοντα καθήκοντα προς τα βορειότερα, την Μακεδονία και την Θράκη, αναχωρεί για την Ανδριανούπολη, αφήνοντας στο πόδι του τον Βελή Πασά.
Επιστρέφοντας, διορίζει αρχιστράτηγο όλων των δυνάμεων τον Βελή. Ο Βελή Πασάς ένοιωθε περισσότερη ασφάλεια στα δυό κοντινά φρούρια των Δερβιζιάνων και της Μπογόρτσας, εποπτεύοντας από εδώ καλύτερα τις 4 προσβάσεις προς την Λάκκα και κινούμενος περιοδικά προς την Ανάληψη της Λίπας.
Και εκεί στη Λίπα, υπάρχουν σχετικά με τα γεγονότα, ερείπια με μεγάλη ορατότητα και προς τα Τσερίτσιανα.
Η ΣΥΛΛΗΨΗ ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ
Η συνεχιζόμενη προς το Σούλι πληροφόρηση για πολύ καιρό απασχολούσε έντονα τους αξιωματικούς, τους ηγέτες και το στρατόπεδο και οι έρευνες δεν κατέληγαν σε κανένα αποτέλεσμα.
Εσωτερικό Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου
Τέθηκαν σε παρατήρηση και οι κινήσεις του Καλόγερου και τον συνέλαβαν για ανακρίσεις όταν έφθασε με το δαυλί στον Αϊ-Δημήτρη.
Σαν πούπουλο σύρθηκε ο αδύναμος Γέροντας και τον παρουσίασαν στον Βελή Πασά ως ύποπτον.
Τον είδε κακομοιριασμένο και ταλαιπωρημένο, του έκανε σύντομη ανάκριση στα πρόχειρα και τον παρέδωσε για συνέχιση της ανάκρισης σε βάθος.
Για αρκετές μέρες τον ανέκριναν με όλους τους τρόπους, βασανιστικούς και μη, αλλά δεν έβγαινε από το στόμα του Γέροντα κανένα στοιχείο και καμιά πληροφορία για κάποιον συνεργάτη.
Προσεύχονταν, έδειχνε ατάραχος και γαλήνιος, ξεπερνούσε τις αφόρητες πιέσεις με υπομονή και καρτερία.
Εκεί κοντά στις όχθες του Άνω Αχέροντα σχηματίζεται μια μεγάλη Βύρα, αρκετά βαθειά και με πολύ νερό. Είναι γνωστή για τα ψάρια της αλλά και για κάποια ατυχήματα.
Πήραν τον Γέροντα και τον έφεραν στην Βύρα. Αφού μάταια τον απείλησαν για πνίξιμο, τον έριξαν μέσα.
Κατάπληκτοι τον έβλεπαν να πετάγεται επάνω στεγνός και λιγνός ,όπως ήταν πριν.
Για τον βασανισμό, διάλεγαν Τουρκαλβανούς, που είχαν χάσει σε αυτόν τον πόλεμο δικούς τους, για να έχουν περισσότερο φανατισμό και μίσος.
Η τύφλωση από το μίσος δεν άφηνε να δουν το Θαύμα και με ξύλινα ρόπαλα τον χτυπούσαν και τον ξανάριχναν στη Βύρα.
Το φαινόμενο επαναλαμβάνονταν και ο Μακάριος έβγαινε ανέπαφος από το νερό, ολόξηρος και καθαρός.
΄΄ Βύρα ΄΄ στον Αχέροντα
Γύρω-γύρω από την Βύρα, αλάλαζαν φωνάζοντας: « Αυτός ο θάνατος αξίζει στους εχθρούς του Αλλάχ και του πολυχρονεμένου μας αφέντη Αλή - Πασά… ».
Το διαπιστωμένο και ορατό Θαύμα δεν άγγιξε ούτε συνεκλόνισε τους δήμιους.
Το τιμημένο Ράσο και το βασανισμένο σώμα ήταν στεγνά μετά από τόσες βίαιες καταβυθίσεις και ανασύρσεις από τα νερά του Αχέροντα.
Οι δήμιοι πιο σκληροί και επίμονοι, πείσμονες και πιστοί στον Αλλάχ, παρέδωσαν τον Μακάριο στον Βελή Πασά, ζητώντας τον αποκεφαλισμό του.
Και εκείνος τους έκανε το χατίρι. ΄Έκοψαν το σεπτό Κεφάλι του Μακαρίου τον Ιούλιο του 1802 σε κείνο το μέρος με εντολή του « γενναίου.. » πολεμάρχη και Αρχιστράτηγου των Τουρκαλβανών Βελή Πασά.!!
Από τότε η Βύρα αυτή πήρε το όνομα του Μακάριου και με κάποιες αλλοιώσεις από τα ορμητικά νερά, τα φερτά υλικά και την πάροδο 206 ετών μέχρι σήμερα 2008, παραμένει μνημονεύοντας τον Μακάριο και το Θαύμα. Με αυτό το όνομα αποκαλούνται μέχρι σήμερα όλα τα αγροκτήματα που είναι γύρω από την Βύρα που ποτίστηκαν και αγιάστηκαν με το αίμα του Μακάριου.
Σε αυτή τη Βύρα πνίγηκε το 1908 με 1910 το παιδί του Δημητρίου Ναστούλη ή Παπασωτηρίου που είχε πάει μόνο του για ψάρεμα.
ΟΙ ΕΦΙΑΛΤΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΤΟΥ ΒΕΛΗ.
Το ίδιο βράδυ, ο Βελή Πασάς πετάχτηκε τρομαγμένος από τον ύπνο. ΄Έμεινε για λίγο ξυπνητός, ξανακοιμήθηκε και το ίδιο όνειρο - εφιάλτης του τάραξε τον ύπνο του.
Πιο έντονα και επίμονα το επόμενο βράδυ συνέβησαν τα ίδια. Ο αρχικός προβληματισμός, έγινε φόβος και κατόπι ένοιωθε τρόμο.
Φανέρωσε πρώτα το όνειρο στο επιτελείο του και σε φίλους του αξιωματικούς ζητώντας ερμηνεία στο όνειρο και στήριξη. Το όνειρο είναι το εξής:
Μπροστά στην είσοδο της σκηνής του, ο Βελή Πασάς βλέπει επίμονα έναν καβαλάρη σε κόκκινο άλογο.
Φορούσε Ρωμαϊκή στρατιωτική περιβολή και περικεφαλαία. Στο χέρι του κρατούσε αιχμηρό ακόντιο και πίσω από τον έφιππο, στα καπούλια, ήταν το αδύναμο γεροντάκι που τον είχε ανακρίνει πριν από 3 μέρες.
Του τον είχαν φέρει ως πληροφοριοδότη του εχθρού. Με τις ανακρίσεις δεν βρέθηκαν σε βάρος του στοιχεία. Με εντολή του όμως τον χάλασαν.
---«…Μετά από αυτό, που επίμονα μου συμβαίνει, έχασα τον ύπνο μου, δεν θέλω να νυχτώσει, έχω εφιάλτες, νοιώθω τύψεις και υποφέρω. Βλέπω τον καβαλάρη και τον αδύνατο γέροντα παντού ακόμα και στο ξύπνιο. Δεν με χωράει ο τόπος και προσπαθώ να ξεχάσω γυρίζοντας ταραγμένος εδώ και εκεί..».
Μια μέρα με τους αξιωματικούς του, επιθεωρώντας τα φυλάκια και τις διάφορες μονάδες στάθηκε και στο ύψωμα του Αγίου Δημητρίου. Μπαίνοντας στην εκκλησία, ο Βελή Πασάς, βρίσκεται μπροστά στη εικόνα του Αγίου Δημητρίου, τον καβαλάρη με τη Ρωμαϊκή στολή και την περικεφαλαία. Σταματάει απότομα και κάνει με φόβο βήματα πίσω αναφωνώντας :
«Αυτός είναι, που με το κόκκινο άλογο κουβαλάει τον γέροντα στα καπούλια και τον φέρνει στον ύπνο μου. Αυτός με απειλεί ζητώντας εκδίκηση..».
Άγιος Δημήτριοςτοιχογραφία
Οι αξιωματικοί βλέποντας την ταραχή του αρχιστράτηγου, δεν τόλμησαν ούτε να μιλήσουν, ούτε να τον ρωτήσουν, διότι δεν μπορούσαν να καταλάβουν την ταραχή και την άτακτη υποχώρηση από την Γκιαούρικη Εκκλησία.
Επιστρέφοντας το απόγευμα σιωπηλά και με σκέψεις προς τον καταυλισμό, ο πιο κοντινός του και έμπιστος τόλμησε παράμερα να τον ρωτήσει:
-- Πολυξάκουστε Στρατηγέ μας, μόλις μπήκες στη εκκλησιά των Ρωμιών, εκεί πάνω στο τσουμπάρι, μονολογούσες και απότομα βγήκες έξω. ΄Άκουσα από το στόμα σου , « αυτός είναι », και αν θέλεις πολυχρονεμένε, εξήγησέ μου τη σοβαρότητα του θέματος, που δεν καταλάβαμε τίποτα.
Οι άλλοι προπορεύονταν , οι δυό τους κοντοστάθηκαν και ο Βελής με σοβαρό βλέμμα προς την γη απάντησε:
-- ΄Όλοι σας είδατε στην πόρτα της εκκλησιάς των Γκιαούρηδων την εικόνα με τον καβαλάρη στο κόκκινο άλογο. Αυτός παρουσιάζεται στον ύπνο μου με τον γέροντα στα καπούλια. Με εντολή μου, πριν από λίγες μέρες του έκοψαν το κεφάλι...
Εκείνη την εποχή με τη βία χιλιάδες χριστιανοί ως κτίστες ,ξυλουργοί, εργάτες κ.λ.π. από διάφορα μέρη είχαν επιστρατευθεί και εκινούντο στη Λάκκα Σούλη για το γρήγορο χτίσιμο και εξοπλισμό των πύργων-φρουρίων για στενότερο αποκλεισμό του Σουλίου.
Ο ΑΛΗ ΠΑΣΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΝΤΑΛΑΜΑΝΙ
Η συντροφιά διαλύθηκε, διότι ο καθένας πήγε στη μονάδα του και ο Βελή Πασάς κατευθύνεται στη σκηνή του. Πριν φθάσει, βλέπει την φρουρά του Αλή Πασά, του πατέρα του, και στη συνέχεια μπαίνει στη σκηνή που τον περίμεναν.
Η άφιξη του Αλή, ήταν ξαφνική, διότι το 1792 ,που έπαθε την μεγάλη πανωλεθρία, ήταν στη Μπογόρτσα (σ. Θεσπρωτικά Όρη ) και γνώριζε από πανικό, αλλά και πολύ πρόσφατα ζεματίστηκε από την Σουλιώτικη Λεβεντιά και από το Ρωμαίηκο Φιλότιμο. Πρόσεχε τη δική του ασφάλεια και προτιμούσε περισσότερο να εποπτεύει από το παλαιότερο σαράγι-φρούριο που είχε κάτω από τον Άί-Λια, στο Τόσκεσι ( σ. Αχλαδέα ) που ήταν και άμεση έξοδος προς τα Γιάννινα.
Οι συμπατριώτες του Τουρκαλβανοί, έχασαν την Ρωμηοσύνη τους από τότε που οι πρόγονοί τους έφυγαν από την Ορθοδοξία και έγιναν Μωαμεθανοί.
Αποχώρησε από τη σκηνή η συντροφιά του Αλή, για να βρεθούν μόνοι τους ο Βαλεσί Ρούμελη και ο πασάς Αρχιστράτηγος κατά την τάξη της Πύλης για το σοβαρό θέμα των Σουλιωτών που ήταν πολύ μεγάλο για την κραταιά αυτοκρατορία. Με τους Σουλιώτες είχαν ασχοληθεί τότε και οι μεγάλες Δυνάμεις του κόσμου, ο Μέγας Ναπολέων, η Αικατερίνη της Ρωσίας, η Αγγλία. Αλλά θα τα έλεγαν μαζί και ως Πατέρας με γιο. Κατά την ενημέρωση και τις συζητήσεις ο έμπειρος Αλής παρατήρησε την έντονη ανησυχία του Βελή και ο γιος άνοιξε τη καρδιά του στον πατέρα του:
-- Πατέρα, πριν από λίγες μέρες, επάνω εκεί στο ύψωμα, στην εκκλησιά των Ραγιάδων πιάστηκε ως κατάσκοπος των θέσεών μας, με ένα δαυλί αναμμένο ένας αδύνατος ασπρομάλλης γέροντας. Από τις έρευνες και ανακρίσεις δεν βρήκαμε άκρη και με εντολή μου έκοψαν το κεφάλι του Γκιαούρη. Από εκείνο το βράδυ παρουσιάζεται στον ύπνο μου καβαλάρης σε κόκκινο άλογο με τον γέροντα στα καπούλια, οπλισμένος και με περικεφαλαία.
Σήμερα τον είδα σε εικόνα που είναι στην εκκλησιά των ραγιάδων εκεί επάνω στο ύψωμα.
--Κατάλαβα, απάντησε ο Αλή Πασάς. Μυαλό δεν έχεις κουκούτσι. Τι κακό μπορούσε να κάνει ένα κοκαλιάρικο γεροντάκι με μια χούφτα κρυφοτούφηδες και κατσικοκλέφτες σε σένα, στον ξακουσμένο πατέρα σου Αλή Πασά και στο μεγάλο Βιλαέτι, νάχει δόξα ο Αλλάχ.
Με την κρυψίνοιά του, δεν έδειξε την δική του ανησυχία και φόβο, όπως γίνεται σε ένα στρατόπεδο. Οι δυό άνδρες βγήκαν από την σκηνή και για να ευμενίσει τον Άγιο Δημήτριο ο Αλής είπε στον Βελή:
----Αυτός ο τόπος που φαίνεται και από επάνω που δεν φαίνεται, όλο το δάσος και ο βοσκότοπος, όλα τα χωράφια που είναι γύρω από τον τόπο του φονικού και τις απέναντι δυτικά ράχες από σήμερα τις παραχωρώ στον Άγιο Δημήτριο. Στο εξής, οι καλλιεργητές μπαστινούχοι θα πληρώνουν το ίμορο και το δέκατο στην εκκλησιά αυτή .
Από τότε, ολόκληρο το δάσος Νταλαμάνι έγινε βακούφικο και συνεχίστηκε και μετά την πτώση του Αλή, από την νέα οθωμανική κατάσταση .
Δάσος στην περιοχή Νταλαμάνη
Αλλά και μετά από την Ελληνική απελευθέρωση ο απλός και πιστός Λαός της περιοχής έσωσε με ακρίβεια τα γεγονότα.
Οι οικονομικοί παράγοντες προσέγγισαν ανιστόρητα και ωφελιμιστικά μέχρι το 1955 τα σημαντικά γεγονότα του 1800.
Η χλιαρή προσέγγιση από την Εκκλησιαστική Διοίκηση, δεν ανέδειξε την προσφορά και το μαρτύριο του Μακαρίου.
Η πρόοδος και η ακμή της Μονής Μεσιανών οφείλεται στον μαρτυρικό θάνατο του Μακαρίου, που είχε ως συνέπεια την απόφαση του Αλή Πασά.
Μαθητές του Ελληνικού Σχολαρχείου επί Τουρκοκρατίας, διέσωσαν πολλά από το πνεύμα Θυσίας του Εθνομάρτυρα.
Εμείς μετανοιωμένοι για τις δικές μας παραλείψεις, παρακαλούμε τον Οσιοεθνομάρτυρα Μακάριο να μεσιτεύει για το έλεος του Χριστού για μας και όλη τη Λάκκα Σούλι που τον ξεχάσαμε.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Γκουμπές : Σχήμα τόξο χωρίς διέξοδο και χωρίς παράθυρο τεχνικός ή φυσικός η λεγόμενη τρώγλη.
Σούγκραφο : Ραγδαία και βίαιη μετά σφοδρού αέρος λεπτού χαλαζιού πτώση (χαλαζοκαταιγίδα ).
Κλεφτόγουρνες : Είσαν καταρχάς γούρνες όπου άνοιγαν οι αρματωλοί κλέφτες στο βάθος του γόνατου και καμουφλαζ για να είναι έτοιμοι για αιφνιδιασμό του εχθρού και εντός του στρατοπέδου του ή όπισθέν του και απλή ερμηνεία εκεί έψηναν το κρέας για την τροφοδοσία των.
Φωτιά : συνθηματικές φωτιές σε προσυμφωνημένο σχήμα – σύνθημα – με συνεννόηση των αντάρτικων ομάδων.
Κουπάκια : Περιοχή όπου κατά την παράδοση του τόπου ήταν μέρος που κατασκεύαζαν κουπιά για τις βάρκες της Αχερουσίας λίμνης που πιθανόν να ήταν στην περιοχή, όπως εικάζεται από τα ευρήματα οργανισμών που βρέθηκαν στην θέση ¨ Παλιόμυλος ¨ του Δ. Δ. Γεωργάνων.
Αλογοουρές : Βαθμός ιεραρχίας.
Βακούφι: Ιδιοκτησία εκκλησίας.
Ιερέας Λεωνίδας Ευαγγέλου Νίκας
3 Απριλίου 2008 Γεωργάνοι Λάκκας Σούλι
Τηλ.26540 - 31318 και 26540 – 31138
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)