Το Σάββατο 13 ΙΟΥΛΙΟΥ  2013

                  08:00 π.μ.

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ  ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ  ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗΣ

ΔΙΑ ΤΟΥΣ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥΣ ΚΑΙ ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΥΣ,

-- π.    ΝΙΚΟΛΑΟ  ΚΤΗΤΟΡΑ ΕΥΑΓΓΕΛΊΣΤΡΙΑΣ  (1790),

 -- ΚΑΙ ΟΣΙΟΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑ   π.ΖΗΣΗ    1802  (ΠΑΠΑ ΤΣΙΡΟΥΚΗ   )

στην  ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟ  ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΩΤΡΙΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑ     ΜΠΑΛΛΑ   ΓΕΩΡΓΑΝΩΝ

τηλ.επικοινωνίας  6974771776

        



 Η Ευαγγελίστρια Μπάλα  Γεωργάνων

                              (1913-1956 )

                                              Φωτογραφία  Κωνσταντίνου Μπακόλα.

     Πρώτη Λειτουργία 25 Μαρτίου 1916.

Πέρασαν περισσότερα από 200 χρόνια που στον τόπο μας έγιναν σοβαρά και πολύ μεγάλα γεγονότα τα οποία δεν μελετήθηκαν, δεν προβλήθηκαν και κινδυνεύουν να λησμονηθούν. Αυτό το πρόσεξε ιδιαίτερα ό ιατροφιλόσοφος Ζαγορίσιος από την Άνω Πεδινή ή  Άνω Σουδενά  αείμνηστος Ιωάννης Λαμπρίδης (1839---1891) από το 1870,όταν ερευνούσε την Ιστορική περιοχή μας. Από τότε τόνιζε το μεγάλο κενό στην ιστορική καταγραφή των όσων έπραξαν οι προγονοί μας. Ο ίδιος παρατηρεί ότι αυτοί που δημιουργούσαν Ιστορία ως πρωταγωνιστές δεν ήξεραν πολλά γράμματα.  « ..επί της γενικής του έθνους εξεγέρσεως πρωταγωνίστησαν οι γίγαντες…».(Λ,τ.10^ο σελ.34).

Η σημερινή μέρα,13 Ιουλίου 2013,έχει μια ιδιαιτερότητα για το ιστορικό χωριό μας και σαν απόδειξη αναφέρω  αυτόν τον ιερό χώρο.

 Αυτή η μικρή εκκλησία της Ευαγγελίστριας είναι η τρίτη, κτισμένη στο ίδιο μέρος, όπου είχε κτισθεί η πρώτη και  μοναδική στα Σουλιωτοχώρια από τον Παπανικόλα. Οπωσδήποτε έχει σχέση με τα σοβαρά γεγονότα που έγιναν στη δεκαετία 1740-1750, όπως θα αναπτύξω παρακάτω.

Υπάρχει Ευαγγελίστρια στη  Σαμονίβα , αλλά αυτή της Σαμονίβας, είναι νεώτερη. (Λουκία Δ.Πολίτη 1992 σελ.159 από το «Σούλι και Σουλιώτες»)

Στην είσοδο από τα Νότια υπάρχει μια φωτογραφία της δεύτερης  που ήταν πολύ μεγάλη με  9 τρούλους. Ένας φοιτητής της Φιλοσοφικής Σχολής  του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ο Κωνσταντίνος Νικ. Μπακόλας κατά 1964 την φωτογράφησε πριν από την κατεδάφιση  και μας έδωσε εικόνα από την εξωτερική της μεγαλοπρέπεια. Ο ίδιος αργότερα φιλόλογος καθηγητής ξέθαψε από τους σωρούς της κατεδάφισης αρκετούς σπόνδυλους από τις κολώνες τους οποίους διακρίνομε στη είσοδο, όπως και την μοναδική δική του φωτογραφία. Την τότε εφηβική του αγωνία  την συνέχισε πολύ αργότερα για πολλά χρόνια, ως ένας  από τους επιτρόπους.

Πολύ παλαιά, αλλά κομψά ξυλόγλυπτα απομεινάρια του  πρώτου ναού είχαν τοποθετηθεί στο ιερό Τέμπλο. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία θα ενθυμούνται  ότι το επάνω ξυλόγλυπτο ήταν πολύ μικρότερο από τις ανάγκες του Τέμπλου του δεύτερου Ναού.

Σήμερα στον νέο Τέμπλο έχουν τοποθετηθεί 4 εικόνες από τον πρώτο Ναό. Η θαυματουργή εικόνα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου που βρέθηκε  το 1913 μετά από επίμονα οράματα της 11χρονης Αλεξάνδρας ,τι έγινε;

 Από πολύ νωρίτερα, πριν από το 1910,βοσκοί από την Βαδίστρα του Τόσκεση           ( Αχλαδέα), έλεγαν ότι τις νύχτες έβλεπαν φως στο μέρος όπου βρέθηκε η εικόνα και η θαμμένη και χαμένη στη γη, εκκλησία.

Μετά από 25 χρόνια, στην τρίτη Εκκλησία, Μητέρα Ευαγγελίστρια στου Μπάλα ,την 27 :Οκτωβ,1996,έγινε για την Αλεξανδρα  μνημόσυνο, και  την ίδια μέρα στον τάφο της στη θυγατέρα Ευαγγελίστρια στο βουνό, εψάλει τρισάγιο. Εκεί και στη Γεωργανίτικη Θέση Κουλούρια, η Αλεξάνδρα έκτισε με την συνδρομή πολλών χριστιανών και τον Παντοκράτορα στα θεμέλια της πρώτης προσπάθειας για Νέο Ευαγγελισμό.

Από την Κορύτιανη καταγράφεται η φάρα των Γουσαίων που κυριάρχησε στου Σούλη τα βουνά από το 1700 μέχρι το 1760.
Με απόφαση της Συνέλευσης των Αρίστων αντιπροσώπων των φαρών ο τελευταίος Γουσιάτης Πολέμαρχος Λάμπρος Γούσης παρέδωσε στον Γιώργη Μπότσαρη.(Πανταζής,σελ.60).
Από αυτή τη φάρα εγκαταστάθηκαν Γουσιάτες περιφεριακά,όπως έγινε πρώτα στα Δερβίζιανα με τον Φώτο Γούση,πρόγονο των Ρωσαίων,πριν από τα γεγονότα του γάμου,1740.(Μίχας, Λαμπρίδης,Περάνθης).
Τότε,με την φυγή των 7 οικογενειών των Τουρκοαλβανών από του Μπάλα, εγκαταστάθηκε στον τόπο του Μπάλα, Γουσιάτης,ο πατέρας του Παπανικόλα.

«… Μη κατεστράφησαν οί Αλβανοί ως μάλλον ριψοκίνδυνοι και αντικατέστησαν υπό Ελλήνων, ως συνεβη εις Μπάλαν…»( Ιωάν. Λαμπρίδης,τεύχ.γ’σελ.20, 1888)

Κληρονόμος αυτών βρέθηκε γόνος εκ Σουλίου ορμώμενος από την φάρα του πρώτου Πολέμαρχου Λάμπρου Γούση,πιθανόν συγγενής ή αδελφός του Φώτο Γούση που είχε εγκατασταθεί στα Δερβίζιανα πριν από το 1740. Από αυτόν στου Μπάλα προέρχεται ο Πάπα-Νικόλας σύγχρονος του όσιοεθνομάρτυρα(+1802) Πάπα Ζήση,του   γνωστού ως Παπα-Τσιρούκη Γεωργάνων και του επίσης οσιοεθνομάρτυρα Μακαρίου Δερβιζιάνων.

 Από τον Φώτο Γούση προέρχονται  οι Ρωσσαίοι. 

Από την Κορύ(σ)τιανη (σ. Φροσύνη) κατάγεται η φάρα των Γουσαίων,η οποία κυριάρχησε στα όρη και βουνά του Σούλη,από το 1700 μέχρι τα χρόνια του Γιώργου Μπότσαρη,1760.(Πανταζής σ.60).

Αυτό το ερείπιο-σπίτι είναι το βόρειο και μισό τμήμα του παλιού σπιτιού του αείμνηστου Παπανικόλα, από τη γενιά τού Μπούσμπου-Γούση.(1750-1830)

  Με εντολή του Πολέμαρχου του Σούλη, Λάμπρου Γούση,από την Κορύτιανη-Σκάπετα-,μετά  από τα γεγονότα στα Δερβίζιανα, ο πατέρας τού Παπανικόλα  εγκαθίσταται στου Μπάλα.

 Εδώ, μετά το 1700, εξισλαμίστηκαν 7 οικογένειες ,με σκοπό τον βίαιο εξισλαμισμό των υπολοίπων και τον έλεγχο της ευρύτερης περιοχής..

 Περισσότερες υπήρχαν στα Δερβίζιανα και στη Ρουσιάτσα.

Από το βιβλίο του Ελευθερίου Διαμάντη « Σκάπετα»,2001, εκτός από τα κοινά Μπάλας, Γούσης του χωριού Κορύτιανη παρατηρήσαμε και τα παρακάτω.

Στου Μπάλα ο Παπανικόλας κατέχει την ιδιοκτησία Ντάλα, ως οικόπεδο, ως δάσος στη θέση Ντάλα Νίκου και τα χωράφια στη θέση Κορύτα.

Στην κορυφή του κάμπου της Κορύτας γίνεται η συμβολή των λάκων της Γκούβας,του Θεμελή,του Ντάλα Νίκου και του Μπάλα με την ονομασία Ντιχαλός.

Με την ίδια ακριβώς σημασία και ονομασία, υπάρχουν,όπως καταγράφονται στο βιβλίο του κ.Διαμάντη , ΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΣΟΥΛΙ, 2001, στη Φροσύνη και στα γύρω μέρη οι θέσεις τοπωνύμια Ντάλα, Κορύτα, Ντιχαλός.                                                                                                                 

 

            

Εικόνα 1.ΤοΒ,μισό [V1] σπίτι [V2] του Παπανικόλα(1750

          

και  ο εγγονός του,  Βαγγέλης Γάκης –Παπανικολάου.  (1874-1972

Από τον Λαμπρίδη καταγράφτηκαν τα ονόματα των αγάδων Ομέρ Μουράτ και Μπούτα.

Στο σπίτι του Ομέρ εγκαταστάθηκε, με στηρίγματα στο Σούλι, ο πατέρας του Παπανικόλα. Επάνω από το σπίτι του Μιχαλάκη  είναι το σπίτι του Παπανικόλα από την Σουλιώτικη φάρα του Μπούσμπου- Γουσαίων, από τη Κορύτιανη. Πριν από το 1821 είχε κτίσει με τον πατέρα του την μοναδική εκκλησία του χωριού Μπάλα, τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, την Ευαγγελίστρια ,μετά από υπόδειξη του Κοσμά του Αιτωλού (1779). Μετά την αποπομπή των Εξωμοτών του Μπάλλα(1740-1750) ο πατέρας του Παπανικόλα που είχε πλάτες και στήριγμα στο Σούλι, όπως είχε πράξει νωρίτερα ο Φωτο-Γούσης στα Δερβίζιανα, εγκαταστάθηκε στου Μπάλα. Στο Σούλι Πολέμαρχος ήταν ο Λάμπρο Γούσης. Ο ΛάμπροςΓούσης παράδωσε την Πολεμαρχία σον Γιώργο Μπότσαρη, τον παππού του Μάρκου, το 1778.

 Με την απελευθέρωση της Λάκκας, πήρε τα κτήματα του Μουράτ, του Ομέρ  και του Μπούτα. Εξαφάνισε τον Πύργο του Μουράτ ,σύμβολο εξουσίας των εξωμοτών,και έδωσε τοπωνύμια όμοια με εκείνα της Κορύτιανης. Φυσικά από τα πρώτα μελήματά του ήταν η παραχώρηση τόπου για Εκκλησία που δεν υπήρχε στου Μπάλλα.Αυτή την εποχή πέρασε και ο Κοσμάς ο Αιτωλός και μίλησε για το ποθούμενο στη θέση Σταυρός,κάτω από την Ευαγγελίστρια. Ιστορικές  τοποθεσίες του χωριού ήταν στην κυριότητα του Παπανικόλα,όπως:Μουράτ, Τζιάλλα, Βρύση Καρακίτσιου, Κτίρια, Μηλιές, Περιβόλι Μπούτα, Ομέρ (στου Μέρη). Από τις πρώτες οικογένειες που εγκαταστάθηκαν, πλήν του πατέρα του

Παπανικόλα, ήταν του Τσόγκα (Τζιόγκα) και του Κουτή, που είχαν πρωτοεμφανισθεί αρχικά στου Τόσκεση, σ.Αχλαδέα.Από χρόνια το χωριό του Μπάλα αποτελεί  συνοικισμό του Γεωργάνου(των Γεωργάνων). Οι Τζιοκάτες ήταν η πολυπληθέστερη φάρα στου Μπάλλα, ανάμεσα στις φάρες των Κυργαίων,των Γουσαίων,των Μπακολαίων, των Ρανταίων, του Κουτή, του Αποστόλου, του Τούση, του Μότση του Καρβελά του Μπρέκαλα  του Ντάλλα,που έμεναν στον ΄Ανω Μπάλλα. Χαμηλότερα έμεναν οι οικογένειες Λιάμπη, Βλάχου, Πάσχου , Μακρέσια και Καρβελά. Οικογένειες που συνδέονται με το Σούλι από του Γεωργάνου είναι η Νικάτικη φάρα, του Μαλάμου, του Πάσχου ,του Πάτση, του Τσιρούκη,του Κουτή, του Ντάλλα, του Κύργιου, του Γούση του Στάϊκου  του Μπακόλα κ.λ.π. Πολύ κοντά, σε αυτή την Ευαγγελίστρια την Ελευθερώτρια(γεγονότα 1740-50) και μάχες του 1820-1822) του κτήτορα Παπανικόλα,(σκαλισμένη επιγραφή στη κολώνα-βάση της Αγίας Τράπεζας ,1843) διαδραματίζονται νέα γεγονότα το 1912-1913 με πρωταγωνίστριες δυό γυναίκες,την μικρή Αλεξάνδρα και την καπετάνισσα Κώστα- Κίτσαινα. Την δεύτερη την παρουσίασε με το βιβλίο του  ΦΩΤΕΙΝΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΩΝ ΓΕΩΡΓΑΝΩΝ το 1999 ο Εκπαιδευτικός κ. Λάμπρος Κουτής.

 Η πρώτη,η μικρή Αλεξάνδρα,με την κήρυξη του πολέμου του 1912,μιλάει για οράματα της ξεχασμένης και χωμένης στη γη θαυματουργής εικόνας της Ευαγγελίστριας.





Ομιλία του ΒΗΣ.ΜΠΑΚ. 13/7/13 στην εκκλησία

 Όσιοεθνομάρτυρας Παπα Ζήσης Τσιρούκης και Παπανικόλας                       

Σεβαστοί Πατέρες, Αγαπητοί μας,

Ο ιατροφιλόσοφος από το Ζαγόρι ,από τα Πάνω Σουδενά που σήμερα λέγονται Άνω Πεδινή, Ιωάννης Λαμπρίδης(1839-1891) από το 1870 είχε προσέξει τα μεγάλα κενά καταγραφής  της θαυμαστής για τον Ελληνισμό και τους Ευρωπαίους ιστορίας του Σουλίου και ιδιαίτερα της Λάκκας Σούλη.

Π.Χ. γι αυτό που προσπαθούμε όλοι εσείς και εμείς να κάνουμε σήμερα έστω και καθυστερημένα από ευγνωμοσύνη για δυό ξεχασμένους ιερείς του χωριού μας,τον Πάπα-Νικόλα και τον ΄Οσιοεθνομάρτυρα Πάπα Ζήση-Τσιροούκη.

Αναφέρεται στα βιβλία του και για τα γεγονότα που έγιναν στο έρημο σχεδόν  συνοικισμό μας τώρα Μπάλα και στα ηρωϊκά κατορθώματα των Γεωργανιτών με ειδική αναφορά στον αείμνηστο Πάπα-Ζήση. Οι ιερείς μας,ο κατ΄ευθείαν απόγονος πρώην εφημέριός μας πάπα Γιάννης-Τσιρούκης,ο απόγονος την Νικάτικης φάρας ,πρώην Ιερατικός Προϊστάμενος στη Λάκκα,πάπα-Λεωνίδας ο εφημέριός μας πάπα-Γιώργης Μάρκου και απόγονος Παπανικόλα εφημέριος Αχλαδέας Πάπα- Λάμπρος, συλλειτούργησαν σήμερα στην ιστορική και μοναδική της Σουλιώτικης Συμπολιτείας Βαγγελίστρα.Με μεγάλη ευλάβεια και κατάνυξη μνημόνευσαν τους προγόνους πνευματικούς πατέρες μας και ζήτησαν από τους μακαριστούς,να πρεσβεύσουν στον Κύριον Ημών Ιησού Χριστόν και την Παναγία Μητέρα Του, το έλεός Του για μας και την χειμαζόμενη Πατρίδα μας Ελλάδα. Να δηλώσουν με παρρησία την δική μας Μετάνοια για την μεγάλη καθυστερημένη για περισσότερα από διακόσια χρόνια  δική μας αμέλειά και αχαριστία. Πρέπει οι ίδιοι να καταλάβουμε ότι οι θυσίες, οι αγώνες και αγωνίες, τα βάσανα για τους Ακρίτες της Σουλιώτικης Συμπολιτείας ήταν εκείνη την εποχή βαρύτερες και από αυτές, των Σουλιωτών του Τετραχωρίου, διότι από εδώ ξεκίναγαν και εδώ  τελείωναν οι πόλεμοι. Και Ακρίτες, ήταν οι δικοί μας πρόγονοι, προσπαπούδες και γιαγιάδες.

Λίγα λόγια για τον Πάπα Ζήση.  ΄Ολοι μας θα έχουμε δει μια επιγραφή στην Αγία Παρασκευή που αναφέρει τον αείμνηστο ιερέα, την εποχή που Μητροπολίτης στα Γιάννινα ήταν ο  Ιερόθεος. Αυτή  ήταν και η τελευταία του Δημόσια καταγραμμένη αναφορά, διότι σύντομα ακολούθησαν τα μεγάλα του βασανιστήρια από τον Αλή-Πασιά των Ιωαννίνων. Με τη βία ο τύρανος, έσερνε κοντά του πάντοτε στους πολέμους και τον δυστυχή Μητροπολίτη Ιερόθεο.

Στην τελευταία του πορεία το 1779, ο Κοσμάς ο Αιτωλός είχε μαζί του και τον καλόγερο Σαμουήλ  που ανατίναξε την Αγία Παρασκευή στο Κούγκι στις 12 Δεκεμβρίου 1803.΄Εκανε ομιλία  τον Μάιο του 1779 κοντά στο σπίτι του πάπα Ζήση, όπου υπάρχει εικόνισμα της Αγίας Κυριακής. Μετά  κήρυξε στου Μπάλα, στη θέση Σταυρός, κοντά στο σπίτι Γουση ή Μπούσμπο-πάπα Νικόλα,τον προερχόμενο από τον Λάμπρο Γούση, πρώτο πολέμαρχο των Σουλιωτών από την Κορύτιανη. Ο  εξαφανισμένος για πολλά χρόνια Θεμελής επιστρέφει στον τόπο του με το μοναχικό όνομα Σαμουήλ.

Στου Μπάλα υπάρχει πάνω από τον Διχαλό και κάτω από του Ντάλα Νίκου κτήμα του Θεμελή που το έχουν Τζιοκάτες. Οι δύο Οσιοεθνομάρτυρες Κοσμάς και Σαμουήλ, βγήκαν Από το Άγιο Όρος, από την Ι.Μ.Φιλιθέου. Εκεί ιερουργούσε ο Κοσμάς ο Αιτωλός, στο Καθολικό της Μονής, στην Ευαγγελίστρια.

Ανάφερα τα προηγούμενα, διότι βλέπω πολλαπλή συσχέτιση της Ευαγγελίστριας με προηγηθέντα γεγονότα του Μπάλα και τον κίνδυνο εξισλαμισμού της περιοχής.

Διότι, ο Εθναπόστολος Κοσμάς αφήνοντας εδώ, τον Σαμουήλ για να πάει στο Σούλι, συνδέεται  με το «ποθούμενο»  για το οποίο  συχνά έκανε λόγο.

Μένοντας για λίγο στην περιοχή, ο Σαμουήλ συνδέεται με τον Πάπα Ζήση της δικής μας Αγίας Παρασκευής και προπαρασκευάζει τον Νικόλαο για την ίδρυση της Ευαγγελίστριας και τη δική του Ιεροσύνη.

Η συνεργασία των κληρικών της Λάκκας με τον Σαμουήλ δημιουργεί μια ανοιχτή αντίθεση, μια κόντρα του Σαμουήλ . Επίμονα ζητούσε από τους ιερείς να μην υπακούουν στον υποταγμένο Αλή Πασιά Μητροπολίτη Ιωαννίνων Ιερόθεο.

«… Μη κατεστράφησαν οί Αλβανοί ως μάλλον ριψοκίνδυνοι και αντικατέστησαν υπό Ελλήνων, ως συνεβη εις Μπάλαν…»( Ιωάν. Λαμπρίδης,τεύχ.γ’σελ.20, 1888)

Αυτό το ντοκουμέντο  στο Μοναστήρι του Διχούνι, αναφέρεται στα σωτήρια γεγονότα της 10ετίας του 1740 που έσωσαν όλη τη Λάκκα από βίαιο εξισλαμισμό με ιδιαίτερη αναφορά στου Μπάλα και στα ονόματα των Αγάδων Ομέρ, Μπούτα και Μουράτ.  Ήταν μια σημαντική Νίκη και Ελπίδα, ένας Ευαγγελισμός για  Ορθοδοξία, Γλώσσα και Ελευθερία, δηλαδή το « Ποθούμενο» του Κοσμά του Αιτωλού. Από τότε τα άγρυπνα  Γιωργανίτικα παλληκάρια του Φίλιου, αδελφού του Παπα Ζήση, μαζί με τον Τζιάλα από το Λεπάδι,τον καπετάνιο Βόγκλη από του Γκολεμή  (σ. Σμυρτιά), με τα παλληκάρια του Καρακίτσιου και πολλούς άλλους Λακιώτες, κράτησαν την περιοχή ελεύθερη με σκληρές μάχες κατά του Κούρτ Πασά,του Αλή Πασιά  και άλλων Τουρκοτσάμηδων. Μετά το 1800 όμως  η μανία του Τουρκαλβανού Αλή Πασιά στράφηκε με πολλούς και δόλιους τρόπους κατά των ΛΑΚΚΙΩΤΏΝ και ιδιαίτερα κατά των Γεωργανιτών με αφορμή φιλοξενίας και περίθαλψης τραυματισμένων από τον Βόγκλη Τουρκαλβανών στο σπίτι του Πάπα Ζήση. ( ΣΣΣΣ… έχω κάτι Λιάπηδες μέσα, μη τους πειράξετε… ) Η αχαριστία και η δολιότητά των έγινε Προδοσία στον Αλή Πασά. Παρατήρησαν κάποιες κινήσεις  κατά την διάρκεια της περίθαλψης και φιλοξενίας, και τις υποψίες τις έφεραν στον Σατράπη της Ηπείρου. Αμέσως ο Αλής διέταξε να του παρουσιάσουν δεμένους στα Γιάνινα τον Πάπα –Ζήση, «τον Πρίφτη  Τσιουρούκη»  και τον αδελφό του Φίλιο. Βάσανισμοί αβάστακτοι για να μαρτυρήσουν συνεργάτες τους, βασανισμοί φοβεροί για να

αλλαξοπιστήσουν και τα αρχικά καλοπιάσματα μετατράπηκαν σε δημόσια κρεμάλα του «Τσιουρούκη παπά» στον γνωστό πλάτανο απαγχονισμών που είναι μπροστά από το Σεράι του Μουχτάρ του, υπεύθυνου για τα θέματα της Λάκκας Σούλι. Ήθελε τον  τρόμο της κρεμάλας του Παπά Ζήση πέρα από τον Χριστιανικό κόσμο των Ιωαννίνων να τον περάσει στη Λάκκα, στο Σούλι και σε όλους της πληθυσμούς των Ορθοδόξων. Παράλληλα την ίδια εποχή βασάνιζε  στα μπουτρούμια όλους τους συγγενείς του Επισκόπου Παραμυθίας και Πάργας Χρύσανθου. Αυτή την εποχή έγιναν και τα γεγονότα στο Νταλαμάνι με τον όσιοεθνομάρτυρα Μακάριο, γνωστός ως « Καλόγερος με τα καντήλια».  Ο Φίλιος εξορίστηκε προς την Αλβανία και στον δρόμο με εντολή του τυράννου δολοφονήθηκε. Μετά συνεχίζεται η τραγωδία της μεγάλης οικογένειας και του χωριού από τους «γενναίους»…Τουρκαλβανούς. «Να μη μείνει ζωντανός ούτε ένας»… ήταν η διαταγή του Αλή Πασά. Από αλαζονεία είχε ξεσαλώσει η αγριότητα σε στιγμές δύσκολες για την βασανισμένη Λάκκα από τις πολλές χιλιάδες Τουρκαλβανών. Είχε αδυνατίσει το Σούλιτην αποχώρηση από την Λάκκα των Μποτσαραίων  και η πολιορκία γίνονταν ποιο στενή για τους Σουλιώτες. Είναι αλήθεια ότι οι φάρες των προγόνων μας είχαν πολλά παιδιά.

Η τοπική παράδοση λέγει, ότι στην οικογένεια του Πάπα Ζήση και του καπετάνιου Φίλιου εκείνη την μοιραία στιγμή ήταν 9 νύφες. Η τότε κοινωνία και χριστιανική κοινότητα

περισσότερο έκλαψε και κράτησε στη μνήμη της τις αθώες γυναίκες και μανάδες με τα αγγελούδια τους τα παιδιά.

Με τα χατζάρια οι τουρκαλβανοί ξεκλήρισαν ολόκληρο χωριό. Σώθηκε μόνο ένα μικρό παιδί, ο Νάκος. Από αυτό το παιδί προέρχονται πολλές οικογένειες με τα Επώνυμα Τσιρούκης,Ευαγγέλου και Νάκας. Το παιδί προστατεύτηκε από  Αρματωλό  και Καπετάνιο Ζήκο από την Ζώριστα. Αργότερα απέδωσε όλη την δημευμένη ακίνητη περιουσία, εκτός από το χωράφι του βουνού, που όλοι το γνωρίζουμε «του Καπετάνιου», όπου η θυγατέρα Νέα Ευαγγελίστρια και ο Παντοκράτορας.  Από αυτή την μεγάλη μπόρα,  γλύτωσε ο Παπα-Νικόλας που είχε άμεση πρόσβαση στο Σούλι. Σώσαμε ένα μέρος της φρουριακής κατοικίας του (1750), όπου εντοπίσαμε αλεπάλληλα στρώματα φωτιάς. Ο γιος του ο Γάκης, που πάντα φορούσε τα Σουλιώτικα, ’όπως λέγαμε την φουστανέλλα,με λεπτομέρειες κράτησε και διηγόταν με πόνο αυτή την τραγωδία. Στο Σούλι στη συνέχεια έγιναν απανωτά πάρα πολλά γεγονότα, όπως Κούγκι, Ζάλογγο, Φυγή, Πύργος του Δημουλά, Μονή Σέλτσου και τα Λακκιώτικα σκεπάστηκαν από αυτά και αργότερα από την δική μας χαλαρότητα και χλιαρότητα. Ας μας λυπηθεί ο Θεός με τις πρεσβείες της Βαγγελίστριας Παναγίας και των αειμνήστων μνημονευθέντων μακαριστών πατέρων, Κοσμά του Αιτωλού του Εθναπόστολου, Εθνομάρτυρα Σαμουήλ, Όσιοεθνομάρτυρα Ζήση, Όσιοεθνομάρτυρα Μακαρίου και του κτήτορα της Ευαγγελίστριας αείμνηστου Νικολάου.

Ευχαριστούμε θερμά όλους σας που με την παρουσία σας και τις προσευχές σας βοηθήσατε για την ανάμνηση αυτής της πολύ παλαιάς Υποχρέωσης.

Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Σπυρίδων Ευαγγέλου,απόγονος του αείμνηστου Πάπα΄Ζήση  και ο Πρόεδρος της  Σουλιώτικης Συμπολιτείας κ.Νικόλαος Στράτης με επιστολές έδειξαν ζωηρό ενδιαφέρον με επιστολές και τους ευχαριστούμε θερμά. Ερωτήσεις και λίγες λεπτομέρειες στο καφέ που θα πάρουμε στο πολύ παλιό σπίτι (1750) του Παπανικόλα.

 ΥΠΕΡ ΑΝΑΠΑΥΣΕΩΣ ΚΕΚΟΙΜΗΜΕΝΩΝ

Α΄      Ζήση ιερέως.Αγχόνη τελεσθέντος,και πρεσβυτέρας Ελένης ..ξίφει τελεσθείσης

          Φίλιππας ή Φίλιος ξίφει τελεσθέντος,

          Οικογένειες Πάπα-Ζήση και οικογένειες Καπετάνιου Φίλιου ξίφει τελευθείσαι,  Ιωάννη ή Νάκου,   Ευαγγέλου,  Νικολάου Μακεδονομάχου εν μάχη τελεσθέντος, Ιωάννου και Μάρθας,  Ευαγγέλου και συζύγου,  Δημητρίου και Γεωργίας   Σπυρίδωνος και  Αγγελικής.

Β΄ Νικολάου Ιερέως, κτήτορος Ευαγγελιστρίας,και Πρεσβυτέρας..,

    Γεωργίου και Πανάγιως,  Ευαγγέλου και Ελένης,  Λαμπρινής και Νικολάου, Ευγενίας και Παναγιώτου, Χρήστου Ιερέως   Ξενοφώντος και Πανάγιως  Δημητρίου και  Ελένης.  Θεοδώρας και Ζήκου  ,

Γ΄  Αλεξάνδρας Μοναχής, Μακαρίου Ιερομονάχου εκ Δερβιζιάνων, και Σαμουήλ ιερομονάχου.

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ  ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Το περασμένο Σάββατο 13 Ιουλίου 2013  έγινε εκκλησιαστικό μνημόσυνο και εκδήλωση ευγνωμοσύνης στην ιστορική Ι.Μ.Ευαγγελίστριας,της Ελευθερώτριας (δεκαετία 1740  και 1912) και Θαυματουργού Μπάλα Γεωργάνων Λάκκας Σουλίου του Δήμου Δωδώνης Ιωαννίνων.

 Συλλειτούργησαν 4 ιερείς εκ των οποίων 2 εφημέριοι της περιοχής και στη συνέχεια αναπτύχθηκε το ιστορικό σωτηρίας της Λάκκας από βίαιο εξισλαμισμό,το ίστορικό της ανέγερσης της πρώτης Ευαγγελίστριας και του Συμβολισμού της για το «ποθούμενο» του Πάτρο-Κοσμά. Εξαιρετικά συγκινητική ήταν η παρουσίαση του μαρτυρικού ξεκληρίσματος πολλών οικογενειών του Χωριού, με την σωθείσα με πολύ πόνο παράδοση «9 νύφες με τα παιδιά τους χάθηκαν του καπετάνιου Φίλιου και του Πάπα- Ζήση». Ο γνωστός πλάτανος αγχόνης μπροστά στο Σεράι του Μουχτάρ  δέχτηκε για πολλές μέρες το σεπτό σώμα του Νεομάρτυρα για το Γένος και την Ορθοδοξία αείμηστου ιερέα Ζήση (1802)». Αυτό το άγνωστο Ολοκαύτωμα του χωρίου Γεωργάνοι, από την δική μας χλιαρότητα και χαλαρότητα μετατράπηκε σε Μετάνοια και Προσευχή Αγωνίας για τα τωρινά βάσανα της Ρωμηωσύνης. Ευχαριστούμε ιδιαίτερα την Οικογένεια που ταξίδεψε με το αυτοκίνητό της από το Παρίσι για αυτή την Σοβαρή Εκδήλωση στο χτυπημένο από την ερήμωση χωριό μας.

 Θα ήταν παράλειψη  να μη σημειώσουμε την παντελή απουσία από την εκδήλωση όλων των Αρχών,  όλων των κομμάτων , όλων των τοπικών παρατάξεων ,όλων των Συλλόγων και των πολυωνύμων Οργανώσεων.  Παραδόξως, στο  σωζόμενο με πολύ κόπο σπίτι του Παπανικόλα (1750) κατά την ώρα της δεξίωσης κόπηκε και η παροχή νερού.  Υπήρχε Ευλογία και όλα εξελίχτηκαν καλά.

ΓΕΩΡΓΑΝΟΙ Ι4/7/13     Η ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ  ΜΝΗΜΗΣ ΟΛΟΚΑΥΤΟΜΑΤΟΣ

 

      

---

 [V1] Εδώ γεννήθηκα και πέρασα τα παιδικά μου χρόνια

 [V2]